พหุจักรวาลแห่งการพัฒนาภาคปฏิบัติมีหน้าตาอย่างไร? กรณีศึกษาชุมชนกสิกรรมทางเลือกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ

ทฤษฏีเกี่ยวกับ ‘Pluriverse’ ตอบโต้แนวคิดการพัฒนาแบบโลกที่เป็นหนึ่งเดียว จึงเป็นแนวคิดที่ได้รับความนิยมในการถกเถียงเกี่ยวกับทางเลือกในการพัฒนา เพื่อสร้าง‘โลกที่รวมเอาโลกหลายแบบเข้าไว้ด้วยกัน’ ซึ่งโอบรับความหลากหลายของพัฒนาความเป็นอยู่ดีที่ในการอยู่ร่วมกัน มากกว่าเป็นการพัฒนาโดยมีจักวรรดินิยม ทุนนิยม และความเป็นสมัยใหม่ เป็นฐานให้กับการเติบโตทางเศรษฐกิจที่เป็นเส้นตรงโดยมีมนุษย์เป็นศูนย์กลาง งานวิจัยชิ้นนี้มีจุดประสงค์เพื่อเชื่อมข้อมูลเชิงประจักษ์กับเข้ากับทฤษฏี โดยการศึกษาชุมชนที่ทำเกษตรกรรมทางเลือกในจังหวัดศรีษะเกษ ประเทศไทย

            งานวิจัยนี้ประกอบด้วย 3 กรณีศึกษา ได้แก่ หมู่บ้านศีรษะอโศก ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่ทำกสิกรรมยั่งยืนตามแนวทางจริยธรรมทางพุทธศาสนา สมาคมคนทาม ซึ่งเป็นกลุ่มผู้ได้รับผลกระทบจากการสร้างเขื่อนราษีไศลในการใช้ชีวิตอยู่กับป่าทาม และต่อสู้พร้อมกับเครือข่ายขบวนการเกษตรนิเวศ ไร่ทอง ออแกร์นิก ฟาร์ม ซึ่งเป็นธุรกิจเพื่อสังคมที่ทำงานร่วมกับเกษตรกรเพื่อเพิ่มศักยภาพในการผลิตข้าวอินทรีย์เข้าสู่มาตรฐานตลาดโลก งานวิจัยนี้เสนอว่ากรณีศึกษาทำกสิกรรมทางเลือกตามอุดมการณ์และภาพฝันที่มีโดยอยู่ในบริบทของกสิกรรมไทยก่อให้เกิดแรงเสียดทานและทั้งกลืนกลายสู่ความเป็นสมัยใหม่ ซึ่งในที่นี้แทนโดย รัฐ ทุนกำไร และความรู้แบบวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ เนื่องจากบริบททางสังคมการเมือง และวัฒนธรรมของกรณีศึกษา อีกทั้งอาจไม่ได้แสดงออกถึงความการเปลี่ยนผ่านอย่างสุดโต่ง แต่ก็ถือว่าความเป็นพหุนิยมนี้เป็นแนวทางสู่แนวคิด Pluriverse ที่เกิดขึ้นจริง เนื่องจากการปะทะกันของวาทกรรมการพัฒนาทางเลือกที่ซับซ้อน นำไปสู่สภาวะกึ่งกลาง งานวิจัยนี้ต้องการเป็นส่วนหนึ่งของการเพิ่มองค์ความรู้เกี่ยวกับพหุจักรวาลแห่งการพัฒนาในภาคปฏิบัติเพื่อเพิ่มการถกเถียงในระดับนานาชาติ