วิธีวิทยาว่าด้วย “โชคดีที่บังเอิญค้นพบ”: กรณีศึกษาประเด็นความยากจนในจังหวัดอำนาจเจริญ Poverty…Serendipity

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ “แนวคิดโชคดีที่บังเอิญค้นพบ” ในการวิเคราะห์ประเด็นความยากจนจากการวิจัยในจังหวัดอำนาจเจริญ ผู้เขียนใช้วิธีการศึกษาข้อมูลจากการลงพื้นที่ภาคสนาม ได้แก่ การสัมภาษณ์เจาะลึก (In-depth interview) การสนทนากลุ่ม (Focus group) การแลกเปลี่ยนหลังลงภาคสนาม (After Action Review: AAR) และการสังเกตการณ์ รวมทั้งศึกษาข้อมูลจากวรรณกรรมต่าง ๆ แนวคิดโชคดีที่บังเอิญค้นพบ มีรากฐานมาจากการสังเกตการณ์และการใช้หลักฐานวิเคราะห์ประกอบที่นำไปสู่การค้นพบ 2 ประการ คือ ความบังเอิญที่ไม่ได้คาดการณ์หรือล่วงรู้มาก่อน และความฉลาดเฉลียวที่สัมพันธ์กับความอยากรู้อยากเห็น การนำแนวคิดโชคดีที่บังเอิญค้นพบมาใช้อธิบายการทำงานภาคสนามเกี่ยวกับ “ความยากจน” และ “ปัญหาความยากจน” และอยู่ในความเป็นเหตุเป็นผลไม่ใช่การค้นพบทั่วไปแบบโชคช่วย เพราะการค้นพบดังกล่าวอาศัยความช่างสังเกต ความอยากรู้อยากเห็น และการตั้งคำถามต่อความยากจนและการแก้ไขปัญหาความยากจน ผู้เขียนเห็นว่าแนวคิดโชคดีที่บังเอิญค้นพบเป็นสิ่งที่นักสังคมวิทยาและมานุษยวิทยารุ่นใหม่สามารถนำมาใช้ควบคู่กับวิธีวิทยาที่ถูกออกแบบในการวิจัยภาคสนามในประเด็นความยากจนทางวิชาการได้อย่างน่าสนใจ