การจัดการชุมชนการท่องเที่ยวบนพื้นที่สูง กรณีศึกษาภูลมโล และพื้นที่เชื่อมโยงอย่างยั่งยืน

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มุ่งนั้นเพื่อศึกษาการจัดการการท่องเที่ยวบนพื้นที่สูง:
กรณีศึกษาภูลมโลและพื้นที่เชื่อมโยงอย่างยั่งยืน โดยได้ผลสรุปตามวัตถุประสงค์ดังนี้
1. เพื่อศึกษาศักยภาพของชุมชนท่องเที่ยว และการจัดการชุมชนท่องเที่ยว
บนพื้นที่สูงกรณีศึกษาภูลมโลและพื้นที่เชื่อมโยงอย่างยั่งยืนพบว่า จากการสำรวจ
พฤติกรรมการท่องเที่ยวของนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่มีวัตถุประสงค์ในการเดินทางมา
ภูลมโล เพื่อพักผ่อนหย่อนใจท่องเที่ยวและชมความงามของแหล่งท่องเที่ยว ส่งผลให้
เกิดการขยายตัวของนักท่องเที่ยวจำนวนมาก ตลอดจนกระแสการท่องเที่ยวผ่านสื่อ
สังคมออนไลน์ จึงส่งผลให้นักท่องเที่ยวมีความต้องการ สิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ
ในขณะที่พื้นที่ภูลมโลเป็นพื้นที่ตันน้ำมิได้อยู่ในโซนการท่องเที่ยว ส่งผลให้เกิดปัญหา
มากมายทั้งเรื่องเส้นทางการท่องเที่ยว จำนวนรถสำหรับบริการนักท่องเที่ยว
การทำลายตันนางพญาเสือโคร่ง การทิ้งขยะและตลอดจนปัญหาเรื่องห้องน้ำ การเข้า
มาของนักท่องเที่ยวทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการท่องเที่ยวของชุมชนที่มี
การเปลี่ยนจากชุมชนเกษตรกรเป็นชุมชนประกอบการด้านการท่องเที่ยว ทำให้
กิจกรรมและวิถีชีวิตของชุมชนเปลี่ยนไป คือ เกิดการมุ่งเน้นประกอบธุรกิจ
การท่องเที่ยว ทั้งด้านบ้านพัก ร้านอาหาร และรถบริการสำหรับรับส่งนักท่องเที่ยว
การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวส่งผลให้เกิดความขัดแย้งระหว่างนักท่องเที่ยว ชุมชน
อุทยานแห่งชาติภูหินร่องกล้า ในเรื่องการจัดการชุมชนบนพื้นที่สูงภูลมโลและพื้นที่
เชื่อมโยง
2. เพื่อศึกษาภาพการวางแผนอนาคต (Scenario Planning) ของชุมชน
ท่องเที่ยวและการจัดการชุมชนท่องเที่ยวบนพื้นที่สูง กรณีศึกษาภูลมโลและพื้นที่
เชื่อมโยงอย่างยั่งยืน เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนท่องเที่ยวกับการจัตการ
ท่องเที่ยวของชุมชนใน 3มิติ คือ ภาพอนาคตที่ดีที่สุด ภาพอนาคตที่ไม่ดีที่สุด และ
ภาพอนาคตที่เป็นไปได้มากที่สุด จากการศึกษาพบว่า แนวคิดหลักเพื่อก่อให้เกิด
ความยั่งยืนของการจัดการชุมชนท่องเที่ยวบนพื้นที่สูงภูลมโลและพื้นที่เชื่อมโยง คือ
แนวความคิดในการบริหารจัดการร่วม (Co - Management) ไม่ทำให้เกิด
ความขัดแย้งในขุมชน เพื่อทำให้คนในพื้นที่และคนนอกพื้นที่เห็นคุณค่าร่วมกัน โดยที่
ประชาชนในท้องถิ่นและผู้ประกอบการต่างๆ จะต้องเข้ามามีบทบาทในการส่งเสริม
และสนับสนุนการดำเนินกิจการท่องเที่ยวของชุมชนในฐานะหุ้นส่วนทางสังคม
(Social Partnership) เพื่อร่วมรับผลประโยชน์และรับผิดชอบต่อชุมชน ตลอดจน
การคำนึงถึงขีดความสามารถในการรองรับของพื้นที่มากกว่ากระแสของนักท่องเที่ยว
และรายได้ที่เกิดจากการท่องเที่ยวที่จะนำเข้ามาสู่พื้นที่
แผนภาพอนาคตที่ดีที่สุด ในการจัดการชุมชนท่องเที่ยวบนพื้นที่สูง
กรณีศึกษาภูลมโล และพื้นที่เชื่อมโยงอย่างยั่งยืน ซึ่งมีเป้าหมายหลักเพื่อการแก้ไข
ปัญหาอย่างยั่งยืน โดยมีวิสัยทัศน์ คือ การบริหารจัดการบนฐานวัฒนธรรมภูมิปัญญา
ท้องถิ่นเพื่อเพิ่มมูลค่าและรักษาคุณค่อย่างยั่งยืนโดยการบริหารจัดการแบบร่วม
รับผิดชอบ พร้อมทั้งทิศทางในการพัฒนา 4 ทิศทาง ได้แก่ ทิศทางด้านแหล่ง
ท่องเที่ยว ด้านทรัพยากรมนุษย์ การบริการและการท่องเที่ยว ด้านการจัดการ
การท่องเที่ยว และทิศทางด้านการคุ้มครองทางสังคม (Social Protection)
3. เพื่อสร้างองค์ความรู้ ทิศทางและนโยบายแผนยุทธศาสตร์แผนกลยุทธ์
แผนงานโครงการทั้ระดันโยบายและปฏิบัติการที่เกี่ยวข้องกับการจัดการชุมชน
ท่องเที่ยวบนพื้นที่สูงกรณีศึกษาภูลมโลและพื้นที่เชื่อมโยงอย่างยั่งยืน โดยองค์ความรู้
ที่ค้นพบคือวิธีวิทยาในการวิเคราะห์ปีจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการชุมชนท่องเที่ยว
บนพื้นที่สูงกรณีศึกษาภูลมโลและพื้นที่เชื่อมโยงอย่างยั่งยืน โดยวิเคราะห์
ความสัมพันธ์ในเชิงการจับคู่ตัวแปร
1) การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยที่เกี่ยวข้องแบบแยกส่วน
ระหว่างความสัมพันธ์ของปัญหาที่เกิดขึ้นในการจัดการการท่องเที่ยวภูลมโล
2) การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยที่เกี่ยวข้องแบบซ้อนทับ
ระหว่างความสัมพันธ์ของปัญหาที่เกิดขึ้นกับความสัมพันธ์ของผลกระทบที่เกิดขึ้นใน
ชุมชนภายหลังมีการท่องเที่ยวภูลมโลสามารถกำหนดยุทธศาสตร์ เพื่อวางแผนภาพ
อนาคตที่เป็นไปได้มากที่สุด
3) การวิเคราะห์เพื่อความสัมพันธ์ของปัจจัยที่เกี่ยวข้องแบบประสาน
ปัจจัยที่เกี่ยวข้องของปัญหาที่เกิดขึ้นกับความสัมพันธ์ของผลกระทบที่เกิดขึ้นใน
ชุมชนภายหลังมีการท่องเที่ยวภูลมโลสามารถกำหนดยุทธศาสตร์เพื่อวางแผนภาพ
อนาคตที่ดีขึ้น โดยมีวิสัยทัศน์การบริหารจัดการบนฐานวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่น
เพื่อเพิ่มมูลค่าและรักษาคุณค่าอย่างยั่งยืนโดยการบริหารจัดการแบบร่วมรับผิดชอบ
ซึ่งประกอบด้วย 4 ทิศทาง 12 ยุทธศาสตร์ 19 แผนงาน 77 โครงการ