“ขิงแห้ง” สมุนไพรที่ใช้ทางเภสัชกรรมไทยตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย

บทคัดย่อ

ขิงแห้งเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่งตามตำรายาไทยเป็นตัวยาประจำอากาศธาตุมีรสหวานร้อนสรรพคุณแก้พรรดึก แก้ไข้ นอนไม่หลับ แก้ลม และเป็นส่วนประกอบในตำรับยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณมี 7 ขนาน ส่วนในบัญชียาหลักแห่งชาติมี 5 ขนาน และอีก 713 ขนาน จาก 21 พระคัมภีร์จากตำราการแพทย์แผนไทยของชาติ 4 ชุด โดยสมุนไพรขิงแห้งเป็นสมุนไพรอีกชนิดหนึ่งที่มีความสับสนเกี่ยวกับชื่อวิทยาศาสตร์และชนิดพืชที่ใช้เป็นสมุนไพรขิงแห้ง เนื่องจากบางส่วนเข้าใจว่าขิงแห้งได้จากสมุนไพรขิง (Zingiber officinale Roscoe) ทำให้แห้ง ซึ่งตำรายาไทยบางเล่มปรากฏคำว่า “ขิงและขิงแห้ง” อยู่ในยาตำรับเดียวกัน  จึงเป็นไปได้ว่าขิงแห้งเป็นพืชชนิดอื่นที่ไม่ใช่ขิงทำให้แห้ง สอดคล้องกับหมอพื้นบ้านส่วนใหญ่ที่ใช้สมุนไพรชนิดหนึ่งชื่อขิงแห้ง  ยิ่งไปว่านั้นขิงแห้งที่หมอพื้นบ้านใช้เป็นพืชต่างชนิดกัน ซึ่งพืชทั้งหมดอยู่ในวงศ์ขิง (Zingiberaceae) ได้แก่ Zingiber ligulatum Roxb, Zingiber mekongense Gagnep, Zingiber zerumbet Smith, Zingiber sp. และ Hedychium gomezianum Wall. อย่างไรก็ตามการใช้สมุนไพรขิงแห้ง สามารถเลือกใช้ตามความเข้าใจและความสะดวกที่พืชนั้นหาได้ในท้องถิ่น