การวิเคราะห์ตำรายาพื้นบ้านจากหนังสือบุด ของวัดแหลมทอง อำเภอเมืองฯ จังหวัดสุราษฎร์ธานี

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มุ่งวิเคราะห์ตำรายาพื้นบ้านจากหนังสือบุดของวัดแหลมทอง จังหวัด  สุราษฎร์ธานี มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1. เพื่อวิเคราะห์ภูมิปัญญาทางภาษาที่ปรากฏในตำรายาพื้นบ้าน และ 2. เพื่อวิเคราะห์คุณค่าด้านคติความเชื่อและพิธีกรรมที่ปรากฏในตำรายาพื้นบ้าน

            ผลการวิจัยพบว่า ด้านภูมิปัญญาการใช้อักษรและอักขรวิธีของต้นฉบับตำรายาพื้นบ้านทั้ง 9 เล่มนี้ บันทึกด้วยหนังสือบุดขาว ด้านภูมิปัญญาการใช้กลวิธีในการบันทึก  พบว่า ผู้บันทึกได้แสดงกลวิธีการบันทึกตำรายาพื้นบ้านให้มีความสัมพันธ์กับองค์ความรู้ของหมอยาพื้นบ้าน คือ การใช้คำขึ้นต้นสูตรยา การใช้คำลงท้ายสูตรยา และการกล่าวถึงที่มาของตำรับยา ส่วนภูมิปัญญาด้านศิลปะการใช้ภาษา ผู้บันทึกได้เลือกสรรถ้อยคำมาใช้ในตำรายาพื้นบ้านได้อย่างเหมาะสม ส่วนใหญ่ใช้คำภาษาไทยที่มีใช้ทั้งในภาคกลางและภาคใต้และใช้คำที่เป็นภาษาถิ่นใต้โดยเฉพาะ นอกจากนั้นผู้แต่งยังได้นำคำศัพท์ภาษาบาลีสันสกฤตที่แสดงความศักดิ์สิทธิ์ของตำรับยาพื้นบ้านและพิธีกรรมที่ใช้รักษาโรคด้วย

            ด้านคติความเชื่อ พบว่า ตำรายาพื้นบ้านสะท้อนให้เห็นคติความเชื่อด้านพระพุทธศาสนา ได้แก่ เรื่องนรก เรื่องพระกัสสปพุทธเจ้า เรื่องพระรัตนตรัย และคติความเชื่อเรื่องสิ่งเหนือธรรมชาติ ได้แก่ เรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เรื่องผี และเรื่องไสยศาสตร์ ส่วนด้านพิธีกรรมได้กล่าวถึงพิธีกรรมการไหว้บูชาครูหมอยา และพิธีกรรมการตั้งเครื่องบัตรพลี   เพื่อเซ่นสังเวยแม่ซื้อและภูตผีวิญญาณ

            ตำรายาพื้นบ้านจากหนังสือบุดของวัดแหลมทอง จังหวัดสุราษฎร์ธานี ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนภูมิปัญญาการรักษาโรคที่สืบทอดจากอดีตมายาวนาน และเป็นเครื่องมือสำคัญในการจรรโลงวัฒนธรรมท้องถิ่น จรรโลงสถาบันสังคมและควบคุมรูปแบบทางสังคมในยุคเก่าให้อยู่รอด ด้วยความศรัทธาของผู้คนที่ทีต่อตำรายาพื้นบ้าน

คำสำคัญ : ตำรายาพื้นบ้าน ภูมิปัญญาด้านภาษา คติความเชื่อ พิธีกรรม