Cras and Quinine disputes Quill and Sail

Abstract

คราสและควินิน ของผู้เขียน พิพัฒน์ พสุธารชาติ  เป็นหนังสือวิชาการที่มุ่งเสนอประเด็นถกเถียง โต้แย้ง เปิดบทสนทนา จุดประเด็น ตั้งคำถามกับกระบวนทัศน์และผลการศึกษาของศาสตราจารย์ ดร. นิธิ เอียวศรีวงศ์  ใน ‘ปากไก่และใบเรือ’

          เมื่อเอ่ยถึงปากไก่และใบเรือ ผู้สนใจประวัติศาสตร์และนักวิชาการผู้คลุกคลีอยู่ในวงวิชาการทางมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์คงเคยได้ยินผ่านหูผ่านตา โดยบทความทั้ง 5 ชิ้นของนิธิ ที่พิมพ์เผยแพร่ระหว่างปี พ.ศ. 2522 – 2525 นำมารวมพิมพ์เป็นเล่มครั้งแรกในปี พ.ศ. 2527 และพิมพ์ครั้งที่สี่ ในปี พ.ศ. 2555 โดยสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน อาจนิยามปากไก่และใบเรือว่าเป็นผลงานตามที่ วีระศักดิ์ กีรติวรนันท์ กล่าวไว้ว่า “รวมความเรียงว่าด้วยวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ต้นรัตนโกสินทร์ของนิธิ เอียวศรีวงศ์  เป็นงานเขียนทางประวัติศาสตร์ที่อธิบายถึงความแตกต่างกันระหว่างโลกทัศน์สมัยอยุธยากับสมัยต้นรัตนโกสินทร์ สอดคล้องกับการเติบโตของการค้าสมัยต้นรัตนโกสินทร์ที่มีเพิ่มมากขึ้น ซึ่งส่งผลให้ประการแรก เห็นภาพการเปลี่ยนแปลงที่ไม่ต่อเนื่องกัน (Discontinuity) ระหว่างสมัยอยุธยากับสมัยรัตนโกสินทร์ ประการที่สอง เห็นความสำคัญของปัจจัยภายในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ที่ต่อเนื่องกัน (Continuity) หรือเป็นที่มา (Cause) ของการปฏิรูปประเทศในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งแตกต่างไปจากฐานคิดเดิมที่อธิบายว่า ยุคต้นรัตนโกสินทร์เป็นการสืบทอดต่อเนื่องมาจากสมัยอยุธยา จึงมีความสอดคล้องกันมากกว่ายุคการปฏิรูปประเทศสมัยรัชกาลที่ 5 ที่มีสาเหตุมาจากการคุกคามของประเทศมหาอำนาจจากทวีปยุโรปในยุคล่าอาณานิคม หรือปัจจัยภายนอกเป็นสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงสยามประเทศให้ปรับตัวตามแบบแผนประเทศตะวันตก ซึ่งการอธิบายของ ปากไก่และใบเรือ กลับเสนอว่า สมัยต้นรัตนโกสินทร์มีความแตกต่างไปจากสมัยอยุธยา แต่มีความต่อเนื่องกันกับยุคการปฏิรูปประเทศสมัยรัชกาลที่ 5” (Pipat Pasutharachat, 2560: 15)