การพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยโดยการมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชน ในพื้นที่ตำบลเวียงกาหลง จังหวัดเชียงราย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาข้อมูลการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชน และ 2) พัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยโดยการมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนในตำบลเวียงกาหลง อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย
รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยเริ่มจากการศึกษาข้อมูลการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชนกลุ่มตัวอย่างคือประชาชนที่เป็นตัวแทนครัวเรือน จำนวน 400 คน และนำข้อมูลที่ได้มาเป็นส่วนหนึ่งในการประชุมเชิงปฏิบัติการการพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอย จากกลุ่มตัวอย่างที่เป็นเจ้าหน้าที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและตัวแทนชุมชน จำนวน 40 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ (1) แบบสอบถามเพื่อศึกษาข้อมูลการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชน และ (2) แบบประเมินความพึงพอใจก่อนและหลังการพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอย โดยได้ตรวจความตรงเชิงเนื้อหาผ่านผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน และตรวจสอบความเที่ยงของแบบสอบถาม มีค่าระหว่าง 0.71-0.91
ผลการศึกษา พบว่า 1) ข้อมูลการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชน ประชาชนมีการคัดแยกขยะก่อนทิ้ง ปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้นในหนึ่งสัปดาห์ ได้แก่ ขยะอินทรีย์ ร้อยละ 33 ขยะรีไซเคิล ร้อยละ 33 ขยะทั่วไปร้อยละ 17 และขยะอันตราย ร้อยละ 17 มีการแยกขยะที่ขายได้และไม่ได้ออกจากกันและกำจัดขยะ
โดยวิธีการเผา ประชาชนส่วนใหญ่ มีความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการลดปริมาณขยะมูลฝอยในระดับสูงที่ร้อยละ 93.7 ,74.7 และ 76.8 ตามลำดับ และ 2) การพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยโดยการมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชน พบว่า ได้กำหนดรูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยออกเป็น 4 ประเภท คือ (1) ขยะเปียก ให้ทำปุ๋ยหมัก/ถังขยะอินทรีย์หรืออาหารสัตว์ (2) ขยะรีไซเคิล ให้รวบรวมเพื่อขายหรือนำมาบริจาคเป็นรายได้ช่วยเหลือผู้มีภาวะพึ่งพิงในชุมชน (3) ขยะอันตราย ให้รวบรวมไว้ตามจุดคัดแยกขยะของหมู่บ้านเพื่อส่งไปกำจัดอย่างถูกต้อง และ(4) ขยะทั่วไป ให้นำไปฝังกลบหรือเผาในเตาเผาครัวเรือน ทั้งนี้ ได้กำหนดให้เทศบาล ผู้นำชุมชน และประชาชน มีส่วนร่วมและมีบทบาทในกิจกรรมการจัดการขยะมูลฝอย และได้ประเมินความพึงพอใจของการพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอย ก่อนและหลังดำเนินการ พบว่า มีระดับความพึงพอใจในระดับมากที่สุดเพิ่มมากขึ้น จากร้อยละ 3.33 เป็น 42.8 ข้อเสนอแนะคือ ควรออกข้อบัญญัติท้องถิ่นให้สอดคล้องกับรูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยที่ได้พัฒนาขึ้น การร่วมกันประเมินผลการดำเนินงานตามรูปแบบจัดการขยะมูลฝอยที่กำหนดไว้อย่างต่อเนื่อง และต่อยอดการศึกษาเพื่อประเมินผลความสำเร็จหรือปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จของรูปแบบจัดการขยะมูลฝอยในระยะต่อไป
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมควบคุมมลพิษ.(2559).คู่มือประชาชน การคัดแยกขยะมูลฝอยอย่างถูกวิธีและเพิ่มมูลค่า.พิมพ์ครั้งที่ 8 กรุงเทพมหานคร: บริษัท ฮีซ์ จำกัด.
กรมควบคุมมลพิษ.(2563).รายงานสถานการณ์มลพิษของประเทศไทย ปี 2562.พิมพ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพมหานคร: บริษัท สไตล์ครีเอทีฟเฮ้าส์ จำกัด.
กรมอนามัย.(2553).คู่มือการประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ กรณีการจัดการขยะมูลฝอยสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น.กองประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข.
โครงการพัฒนาและส่งเสริมความร่วมมือเครือข่ายนักวิจัยสิ่งแวดล้อม.(ม.ป.ป.).การบริหารจัดการขยะและเทคโนโลยีที่เหมาะสมโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน: กรณีศึกษา อบต.ไร่ส้ม จ.เพชรบูรณ์.สืบค้น 2พฤศจิกายน 2564, สืบค้นจากhttp://203.157.181.2/sculpt/attach.
ฉัตรนภา สนองบุญ.(2564).ผลของโปรแกรมสร้างแรงจูงใจต่อความรู้เรื่อง 5R และพฤติกรรมในการลดขยะมูลฝอยครัวเรือนของประชาชนตำบลเมืองบางขลัง อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย. วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช,14(2),61-73.
ทิวา ประสุวรรณ,ศิริวัฒน์ จิระเดชประไพ,และคณะ.(2559).การจัดการขยะแบบมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและชุมชนในตำบลบ้านแลง อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง. (ดุษฎีนิพนธ์ ดุษฎีบัณฑิต วารสารวิจัยและพัฒนาวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์). มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์,ปทุมธานี.
ธํารงค์ เรืองโสภณ,วรรณี เรืองโสภณ,งเพ็ญพร พุ่มกุมาร และคณะ.(2560).การบริหารจัดการขยะและเทคโนโลยีที่เหมาะสมโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน.(รายงานการวิจัย ไม่ได้ตีพิมพ์).ศูนย์วิจัย และฝึกอบรมด้านสิ่งแวดล้อม กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม,กรุงเทพมหานคร.
ประชาสรรณ์ แสนภักดี .M.P.H.CMU.(2004) เทคนิคกระบวนการวางแผนแบบมีส่วนร่วม Mind Map® & AIC for Participatory Planning .สืบค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2564, สืบค้นจาก http://www.prachasan.com.
นงกต สวัสดิชิตัง,กฤตติกา แสนโภชน์,และคณะ.(2558).การพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชนในเขตเทศบาลนครอุดรธานี.วารสารบัณฑิตศึกษา มนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี,3(1),47-64.
นนทชา มานะวิสาร.(2564).การพัฒนารูปแบบการจัดการขยะโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนและภาคีเครือข่ายตำบลศรีษะเกษ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน.วารสารวิจัยสาธารณสุขน่าน,3(1),1-13.
พรทิพย์ เกยุรานนท์ รศ.ดร. (2564). แนวคิดเกี่ยวกับการวิจัยเชิงปฏิบัติการ หน่วยที่ 7 การวิจัยในอนาคตการวิจัยเชิงปฏิบัติการ การวิเคราะห์เชิงอภิมาณ ชุดวิชา 50703 สถิติและการวิจัยในการจัดการสุขภาพ.พิมพ์ครั้งที่ 4. นนทบุรี: สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
พิชญามญชุ์ แขวงเมือง,วิทยา เจริญศิริ และ ยุภาพร ยุภาศ.(2560).การจัดการขยะมูลฝอยครัวเรือนของประชาชนในเขตพื้นที่ตำบลวังแสง อำเภอแกดำ จังหวัดมหาสารคาม.วารสารการประชุมวิชาการระดับชาติด้านการบริหารกิจการสาธารณะยุคดิจิทัล, มปป(5),683-693.
ระบบสารสนเทศด้านการจัดการขยะมูลฝอยขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. (2565, 16 กุมภาพันธ์). ข้อมูลขยะมูลฝอยขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (มฝ.2). สืบค้นจากhttp://waste.dla.go.th.
วัชรินทร์ อินทพรหม.(2557).รูปแบบการมีส่วนร่วมในการพัฒนาท้องถิ่นของประชาชน. วารสารบัณฑิตศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์,8(3),278-289.
วชิราภรณ์ ขุนจันทร์ และคณะ.(2557).โครงการกลยุทธ์การจัดการขยะอย่างมีส่วนร่วมในเทศบาลเมืองเขารูปช้าง.(รายงานการวิจัย ไม่ได้ตีพิมพ์).สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, กรุงเทพมหานคร.
ศราวุฒิ ทับผดุง.(2563). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการลดปริมาณขยะมูลฝอยครัวเรือนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลที่ไม่มีการบริหารจัดการขยะมูลฝอยอำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยนเรศวร, พิษณุโลก.
สิตศรรษ์ วงษ์อนันต์ พย.บ.1, พัชรี ใจการุณ ปร.ด. และคณะ.(2561). การศึกษาการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชนในหมู่ 10 ตำบลขามใหญ่ อ.เมือง จ.อุบลราชธานี (วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ ปีที่ 2 ฉบับที่ 3). วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์, อุบลราชธานี.
สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง. (2565, 20 มกราคม). สถิติประชากรทางทะเบียนราษฎร (รายเดือน). สืบค้นจาก https://stat.bora.dopa.go.th
สำนักงานส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นจังหวัดเชียงราย. (2565). แผนปฏิบัติการการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน “จังหวัดสะอาด”ประจำปีงบประมาณ พ.ศ.2566
สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 2 ลำปาง กรมควบคุมมลพิษ.(2564).คู่มือสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การจัดการขยะมูลฝอยชุมชนอย่างครบวงจร.พิมพ์ครั้งที่ 1. ลำปาง : ส่วนส่งเสริมการจัดการสิ่งแวดล้อม.
อภิชิต กองเงิน.(2564). การพัฒนารูปแบบการจัดการขยะมูลฝอยโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนตําบลน้ำชุน อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์.วารสารวิจัยการพยาบาลและการสาธารณสุข, 1(1),55-64.
อภิศักดิ์ ธีระวิสิษฐ์ รศ.ดร., (2560). เทคนิคและเครื่องมือสื่อความคิดในการศึกษาชุมชน. กรุงเทพ.มูลนิธิมั่นพัฒนาสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).สืบค้นจาก http://www.tsdf.nida.ac.th/elctfl/articlefile. (วันที่สืบค้น 1 พฤศจิกายน 2564)
อรทัย ก๊กผล. (2552). คู่คิด คู่มือ การมีส่วนร่วมของประชาชนสำหรับผู้บริหารท้องถิ่น.สถาบันพระปกเกล้า (พิมพ์ครั้งที่ 1). ส เจริญ การพิมพ์.
Ali, N. E. H., & Siong, H. C. (2016). Social factors influencing household solid waste minimization. In 4th International Building Control Conference, IBCC 2016, 7 March 2016 through 8 March 2016, Kuala Lumpur; Malaysia.
Best, J. W. (1977). Research in education. New Jersey: Prentice Hall.
Bloom, B. (1971). Handbook on formative and summative evaluation of student learning. New York: McGraw-Hill
Dhokhikah, Y., Trihadiningrum, Y., & Sunaryo, S. (2015). Community participation in household solid waste reduction in Surabaya, Indonesia. Resources, Conservation and Recycling, 102, 153-162.
Rovinelli, R. J., & Hambleton, R. K. (1977). One the use of content specialists in the assessment of criterior-referenced test item validity (vol. 2). Dutch Journal for Educational Research. 2, 49-60