ประวัติศาสตร์และพัฒนาการของมรดกวัฒนธรรมผ้าซิ่นตีนจกตระกูลราชบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาประวัติศาสตร์กลุ่มชาติพันธุ์ไท-ยวน 2) วิเคราะห์พัฒนาการของมรดกวัฒนธรรมผ้าซิ่นตีนจกตระกูลราชบุรี และ3) จัดทำฐานข้อมูลประวัติศาสตร์และพัฒนาการ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ การวิจัยเชิงเอกสาร ด้วยการค้นคว้าเอกสาร การวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 15 ท่าน การสนทนากลุ่มเฉพาะ 10 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า 1. ประวัติศาสตร์กลุ่มชาติพันธุ์ไท-ยวน จังหวัดราชบุรี แบ่งออกเป็น 3 ช่วง ได้แก่ 1) ชาวไท-ยวนยุคเชียงแสน 2) ชาวไท-ยวนราชบุรี ได้ตั้งถิ่นฐานอยู่ริมแม่น้ำแม่กลองริมฝั่งขวา และ3) ชาวไท-ยวนกลุ่มต่างๆ ในราชบุรีปัจจุบัน ใช้พื้นที่ดินทำการเกษตรและสร้างบ้านเรือนอยู่อาศัย มีรูปแบบวัฒนธรรม อัตลักษณ์ ความเชื่อ ภูมิปัญญา และวิถีชีวิตเป็นของตัวเอง 2. พัฒนาการของมรดกวัฒนธรรม ได้แก่ 1) ประเพณีไปเซิ้ง 2) ประเพณีเที่ยวข่วง และ 3) ประเพณีบุญกลางบ้าน การละเล่นพื้นบ้าน ได้แก่ 1) จ้อย 2) ต่อไก่ 3) ผีอ๊อ หรือผีกะลา 4) ผีสุ่ม และ 5) ผีมะกวัก ความเชื่อ ทุกครัวเรือนของไท-ยวน ยังคงนับถือผีบรรพชน และการแต่งกาย ชาวไทยวนนิยมนุ่งซิ่นผ้าฝ้ายทอด้วยกี่ทอมือ และ3. ฐานข้อมูลประวัติศาสตร์และพัฒนาการ แบ่งเป็น 3 ช่วง ได้แก่ 1) กลุ่มชาติพันธุ์ไท-ยวนดั้งเดิมสมัยเชียงแสน ล้านนา ล้านช้าง 2) กลุ่มชาติพันธุ์ไท-ยวนราชบุรี และ 3) กลุ่มชาติพันธุ์ไท-ยวนกลุ่มต่างๆ ในราชบุรีปัจจุบัน โดยกลุ่มใหญ่อยู่ในพื้นที่ตำบลคูบัว สำหรับลายผ้าตีนจก มี 9 ลาย ได้แก่ 1) ลายดอกเซีย 2) ลายกาบ 3) ลายหน้าหมอน 4) ลายโก้งเก้ง 5) ลายกาบดอกแก้ว 6) ลายโก้งเก้งซ้อนเซีย 7) ลายกาบซ้อนหัก 8) ลายหักนกคู่ และ9) ลายแคทราย