ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณวิถีพุทธยุคการเปลี่ยนแปลง: ข้อสะท้อนประสบการณ์จากการศึกษาสังเวชนียสถาน

บทคัดย่อ

หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับการเปลี่ยนแปลงว่าเป็นหลักความเป็นจริงที่ทุกสรรพสิ่งจะต้องเผชิญและหลีกเลี่ยงไม่ได้ พุทธศาสนิกชนจะต้องสร้างตระหนักและเรียนรู้อย่างลึกซึ้งเพื่อการดำเนินชีวิตให้เกิดความสมดุล การไม่ประมาทจึงเป็นหัวใจสำคัญตามหลักคำสอนของพระพุทธศาสนาและเป็นปัจฉิมโอวาท ซึ่งสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้เน้นย้ำให้กับพุทธศาสนิกชนได้น้อมนำไปประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิต สังเวชนียสถาน คือ สถานที่ทางพระพุทธศาสนาอันเป็นที่ตั้งแห่งความสลดสังเวช มี 4 แห่ง คือ 1) สถานที่ที่พระพุทธเจ้าประสูติ คือ สวนลุมพินีปัจจุบัน คือ รุมมินเด ในประเทศเนปาล 2) สถานที่ที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ คือใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ ปัจจุบันได้แก่พุทธคยา ประเทศอินเดีย 3) สถานที่ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา คือ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เมืองพาราณสี ปัจจุบัน คือ สารนาถ ประเทศอินเดีย 4) สถานที่ที่พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน คือ ป่าสาลวัน เมืองกุสินารา ปัจจุบันได้แก่ เมืองกาเซีย ประเทศอินเดีย การศึกษาสังเวชนียสถานจะทำให้ได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาจากสถานที่จริงและได้ศึกษาถึงความเป็นผู้นำเชิงจิตวิญญาณตามแนววิถีพุทธจากเรื่องเล่าพระราชกรณียกิจของพระพุทธเจ้าในแต่ละช่วงเวลา สังเวชนียสถานมีความเกี่ยวข้องอย่างยิ่งกับประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาโดยเฉพาะพุทธกิจของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าขณะที่ยังทรงพระชนม์ชีพอยู่ การเดินทางจาริกแสวงบุญหรือเพื่อศึกษาสังเวชนียสถานสามารถสะท้อนให้มิติที่เป็นบทเรียนอย่างหลากหลาย เช่น ด้านประวัติศาสตร์ ด้านการเสริมศักยภาพและการพัฒนาคุณค่าของมนุษย์ซึ่งเป็นหัวใจหลักสำคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ด้านคุณค่าทางสังคมและวัฒนธรรมที่เป็นต้นแบบ