โยนิโสมนสิการ: พุทธวิธีการดำเนินชีวิตในสังคมออนไลน์

บทคัดย่อ

บทความทางวิชาการนี้มุ่งศึกษาการดำเนินชีวิตของบุคคลในสังคมออนไลน์ และเสนอแนวทางการดำเนินชีวิตในสังคมออนไลน์ตามหลักพุทธวิธี ซึ่งการใช้ชีวิตในสังคมออนไลน์กลายเป็นปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบอย่างมากต่อการดำเนินชีวิตของผู้คนในสังคมปัจจุบัน หรือมีส่วนเกี่ยวข้องและส่งผลให้เกิดปัญหาสังคมในหลากหลายด้านตามมา จากการสำรวจเชิงสถิติเกี่ยวกับพฤติกรรมในการเข้าใช้บริการสังคมออนไลน์ที่ส่งผลกระทบต่อปัญหาในการดำเนินชีวิตของผู้คนในการใช้สื่อสังคมออนไลน์จะมีอยู่ในระดับที่สูง หมายความว่าสื่อออนไลน์เข้ามามีอิทธิพลและสัมพันธ์กับการดำเนินชีวิตในสังคมโดยการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมของสังคมเป็นสำคัญ พบได้ทั้งในระดับเล็กสุดคือปัจเจกและเป็นพลวัตขับเคลื่อนในระดับมหัพภาคสังคมออนไลน์กลายเป็นปัจจัยที่มีความจำเป็นของผู้คนที่อยู่ในสังคมยุคข่าวสาร สื่อออนไลน์จึงเปรียบเสมือน “ดาบสองคม” ที่ให้ทั้งประโยชน์และโทษ ฉะนั้นเพื่อที่จะเลือกใช้หรือเลือกไม่ใช้จึงควรพิจารณาตามความเหมาะสม โดยนำหลักการและแนวทางการปฏิบัติที่สำคัญ คือการใช้ชีวิตในสังคมออนไลน์ด้วยหลักธรรม “โยนิโสมนสิการ” ที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเข้าใจ ความเคารพในตนเองและผู้อื่นและสอดคล้องเกี่ยวเนื่องตามหลักการของเหตุและผลที่ต้องเป็นไปตามความเป็นจริง ก่อให้เกิดปัญญาสร้างสรรค์และนำไปสู่การกระทำที่ดีงามเป็นประโยชน์ทั้งต่อตนเองและผู้อื่น การใช้ชีวิตในสังคมออนไลน์เชิงพุทธนี้เป็นดังเช่นมรรควิธีที่เป็นเหตุนำไปสู่ผล คือ การเปลี่ยนแปลงสังคมในทางที่เป็นประโยชน์สุข โดยเป็นการเปลี่ยนแปลงที่เริ่มจากภายในตนเองของบุคคล แล้วกระจายไปสู่สังคมโดยรวม