การศึกษาความหลากหลายของพืชอาหารและโอกาสในการใช้ประโยชน์ เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหลากหลายของพืชอาหารในพื้นที่ชุมชนตำบลบุญเรือง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย และวิเคราะห์โอกาสในการใช้ประโยชน์จากพืชอาหารของชุมชนท้องถิ่นเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสำรวจชนิดของพืชอาหาร ในครัวเรือนของผู้สูงอายุ ของประชากรในตำบลบุญเรือง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย จำนวน 2,512 ครัวเรือน โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบจำเพาะเจาะจง จำนวน 345 ครัวเรือน ของชุมชนตำบลบุญเรือง พร้อมทั้งศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของพืชอาหารแต่ละชนิด เพื่อเสนอแนวทางการใช้ประโยชน์จากพืชอาหารเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนท้องถิ่น ผลการวิจัยพบว่า                      1) ความหลากหลายของพืชอาหารในพื้นที่ชุมชนตำบลบุญเรือง ผู้สูงอายุนิยมปลูกพืชสมุนไพรและผักพื้นบ้านไว้ในครัวเรือน มีพืชอาหารจำนวน 141 ชนิด ครอบคลุมทั้งพืชอาหารกลุ่มผัก 77 ชนิด กลุ่มสมุนไพรและเครื่องเทศ 34 ชนิด และกลุ่มผลไม้ 30 ชนิด โดยในจำนวนนี้พืชอาหารหลายชนิดมีคุณค่าทางโภชนาการสูงและเป็นส่วนประกอบหลักในตำรับอาหารพื้นบ้านภาคเหนือซึ่งผู้สูงอายุสามารถปรุงบริโภคได้ในชีวิตประจำวัน ขณะที่พืชอาหารในกลุ่มสมุนไพรและเครื่องเทศหลายชนิดนอกจากจะมีส่วนช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน ลดการอักเสบ และช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 เช่น ขิง กระเทียม กระชาย ขมิ้นชัน ตะไคร้ สันพร้าหอม หัวหอม เป็นต้น 2) โอกาสในการใช้ประโยชน์จากพืชอาหารของชุมชนท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุนำพืชอาหารในท้องถิ่นมาปรุงเป็นอาหาร เช่น ขนมจีนน้ำยากระชาย แกงผักหวานบ้าน แกงมะรุม ไก่ผัดขิง น้ำพริกข่า เป็นต้น จึงเป็นอีกแนวทางที่จะช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านสุขภาพและความยั่งยืนด้านอาหารให้กับผู้สูงอายุในชุมชนท้องถิ่น