หลักประกันสิทธิและเสรีภาพของประชาชนในรัฐเสรีประชาธิปไตย

บทคัดย่อ

หลักสิทธิและเสรีภาพนั้น นับว่าเป็นหลักการพื้นฐานที่สำคัญของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยและเป็นสิ่งที่ควบคู่กับการกำเนิดรัฐธรรมนูญของรัฐทั้งหลาย โดยเฉพาะในรัฐเสรีประชาธิปไตย คำว่า “สิทธิ” นั้น หมายถึงอำนาจของบุคคลที่กฎหมายบัญญัติรับรองไว้ว่าจะกระทำการใดได้อย่างอิสระ ส่วนคำว่า “เสรีภาพ” นั้น หมายถึงความสามารถของบุคคลในภาวการณ์เช่นนั้นจะกระทำการใด ๆ ตามที่ตนปรารถนา ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 3 วรรคสอง ได้กล่าวถึงหลักนิติธรรม ซึ่งเป็นบ่อเกิดแห่ง สิทธิเสรีภาพของปวงชนชาวไทย ล้วนมีบัญญัติรับรองอยู่ ในรัฐธรรมนูญเป็นหลัก แต่ในขณะที่สาธารณรัฐฝรั่งเศสและสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนียึดถือ หลักนิติรัฐ ถือว่าสิทธิและเสรีภาพของประชาชนได้รับการประกันโดยรัฐธรรมนูญ โดยยึดถือว่ารัฐธรรมนูญมีเจตนารมณ์เพื่อจะให้ความคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน การบัญญัติรับรองคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนไว้ในรัฐธรรมนูญนั้น มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ ได้แก่ 1. ทำให้ประชาชนได้ทราบว่าตนเองมีสิทธิเสรีภาพอะไรบ้างที่รัฐธรรมนูญรับรองคุ้มครองไว้ให้ 2. ทำให้ฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหารต้องระมัดระวังว่าจะไม่กระทำการใดๆ อันเป็นการกระทบกระเทือนต่อสิทธิและเสรีภาพของประชาชนตามที่รัฐธรรมนูญรับรองคุ้มครองไว้ บทความชิ้นนี้จึงมุ่งพิจารณาถึงหลักการทั่วไปของรัฐธรรมนูญที่เป็นหลักประกันสิทธิและเสรีภาพของประชาชนในรัฐเสรีประชาธิปไตย ซึ่งผู้เขียนพบว่าหลักประกันสิทธิและเสรีภาพของประชาชนในรัฐเสรีประชาธิปไตยทั่วโลกนั้น ประกอบด้วยหลักสำคัญ 4 หลักด้วยกัน ได้แก่ 1) หลักความเสมอภาค 2) หลักความได้สัดส่วน 3) หลักความมั่นคงแน่นอนแห่งนิติฐานะ และ 4) หลักกฎหมายไม่มีผลย้อนหลัง