ทิศ 6 ในพระพุทธศาสนากับการสร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคล ในยุควิถีปกติใหม่

บทคัดย่อ

 บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายหลักคำสอนเรื่องทิศ 6 ในพระพุทธศาสนากับการสร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคลในยุควิถีปกติใหม่ ซึ่งได้แก่ 1) ปุรัตถิมทิส หมายถึง         ทิศเบื้องหน้าคือ บิดา มารดา 2) ทักขิณทิส หมายถึง ทิศเบื้องขวาคือ ครูอาจารย์ 3) ปัจฉิมทิส หมายถึง ทิศเบื้องหลังคือ สามี ภรรยา 4) อุตตรทิส หมายถึง ทิศเบื้องซ้ายคือ มิตรสหาย        5) เหฏฐิมทิส หมายถึง ทิศเบื้องล่างคือ ลูกจ้างกับนายจ้าง 6) อุปริมทิส หมายถึง ทิศเบื้องบนคือ พระสงฆ์ สมณพราหมณ์ ทั้งหมดนี้เป็นหลักธรรมที่สำคัญปรากฎในสิงคาลกสูตร            เป็นคำสอนที่มุ่งเน้นให้ผู้ครองเรือน (คฤหัสถ์) ใช้เป็นหลักปฏิบัติหน้าที่ของบุคคลต่าง ๆ          ในสังคม อันจะนำไปสู่สัมพันธภาพในการอยู่ร่วมกันของมนุษย์ที่เรียกว่า “สังคม” และในปัจจุบันคำว่า ชีวิตวิถีใหม่ (New Normal) ถูกบัญญัติโดยราชบัณฑิตยสภา และคณะกรรมการบัญญัติศัพท์นิเทศศาสตร์ ได้อธิบายไว้ว่า New Normal แปลว่า ความปกติใหม่ ฐานวิถีชีวิตใหม่ หมายถึง รูปแบบการดำเนินชีวิตอย่างใหม่ที่แตกต่างจากเดิม อันเนื่องจากมีบางสิ่งมากระทบ จนแนวทางปฏิบัติคุ้นเคยอย่างเป็นปกติ และสามารถคาดหมายล่วงหน้าได้ ต้องปรับเปลี่ยนไปสู่ชีวิตวิถีใหม่ สำหรับคำว่า New Normal ในที่นี้จะใช้ในบริบทของ COVID - 19 ซึ่งทำให้หลักปฏิบัติหน้าที่ต่อกันของคนในสังคมต้องเปลี่ยนไป ในฐานะชาวพุทธควรที่จะต้องศึกษา ทบทวนในหลักคำสอนที่ว่าด้วยเรื่องทิศ 6 เพื่อที่จะสามารถยึดเป็นหลักปฏิบัติ และแนวทางการสร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคลโดยยังคงความสำคัญของสิทธิเสรีภาพทั้งในความคิด ค่านิยม และมาตรการต่าง ๆ ในการปฏิบัติตน อันจะช่วยสนับสนุนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ต้องอยู่บนพื้นฐานความจริงของสังคม