แนวทางการพัฒนาคลินิกจิตเวชชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ภายใต้บริบทของการแพทย์พื้นบ้านล้านนา

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาคลินิกจิตเวชชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นภายใต้บริบทของการแพทย์พื้นบ้านล้านนาเป็นการวิจัยเชิงเอกสารจากข้อมูลเกี่ยวกับแนวคิดในการอธิบายชีวิตและจิตใจตามแนวทางของพุทธปรัชญา และภูมิปัญญาการดูแลรักษาสุขภาพการแพทย์พื้นบ้านล้านนา วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงกระบวนทัศน์ ผลการวิจัยพบว่าคลินิกจิตเวชชุมชนพัฒนาโดยใช้ฐานแนวคิดเกี่ยวกับชีวิตและจิตใจตามแนวทางของพุทธปรัชญาที่มองชีวิตมนุษย์ประกอบขึ้นจากส่วนที่เป็นร่างกายและจิตใจผ่านการอธิบายด้วยขันธ์ 5 ประกอบด้วย รูปขันธ์ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์และสังขารขันธ์ ในส่วนวิถีการดูแลรักษาสุขภาพในระบบการแพทย์พื้นบ้านล้านนาที่เป็นภูมิปัญญาการดูแลรักษาสุขภาพภายใต้พื้นฐานทางด้านวัฒนธรรมความเชื่อเดิมของท้องถิ่นเน้นความสัมพันธ์ของคนกับธรรมชาติ สิ่งเหนือธรรมชาติ ความเชื่อทางศาสนาเข้ามาอยู่ในการดูแลสุขภาพทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ จากแนวคิดดังกล่าวจึงได้แนวทางในการพัฒนาคลินิกจิตเวชชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ภายใต้บริบทของการแพทย์พื้นบ้านล้านนาที่มีกิจกรรม 4 ส่วน ได้แก่ ส่วนที่ 1 พูดคุย สุขใจ ซึ่งเน้นในการพูดคุยรับฟัง ส่วนที่ 2 กิจกรรมบำบัดใช้กิจกรรมตามวัฒนธรรมชุมชนมาช่วยในการบำบัดรักษา ส่วนที่ 3 สมาธิบำบัด การมีสติตั้งมั่นเป็นสมาธิจนเกิดความสงบในจิตใจ และส่วนที่ 4 พิธีกรรมบำบัดนำพิธีกรรมในวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นมาช่วยในการกล่อมเกลาให้เกิดการยอมรับสภาพความเป็นจริงและสร้างความสงบทางจิตใจจนกระทั่งสามารถพัฒนาเป็นแนวทางในการเป็นทางเลือกในการดูแลสุขภาพทางด้านจิตใจที่คำนึงถึงบริบททางสังคมและวัฒนธรรมท้องถิ่นของคนในชุมชน