การพัฒนารูปแบบการดำเนินงานโรงเรียนวิถีพุทธ

บทคัดย่อ

          บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบัน รูปแบบการดำเนินงานโรงเรียนวิถีพุทธ และ 2) พัฒนารูปแบบการดำเนินงานโรงเรียนวิถีพุทธ เป็นงานวิจัยรูปแบบพัฒนาโดยดำเนินการวิจัย ได้แก่ 1) ศึกษากรอบแนวคิดในการวิจัย จากการวิเคราะห์เอกสาร 2) ศึกษาสภาพและปัญหาใช้แบบสอบถาม เลือกตัวอย่างแบบเจาะจงเป็นผู้บริหาร จำนวน 379 คน    3) ศึกษารูปแบบและร่างรูปแบบใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง เลือกตัวอย่างแบบเจาะจงเป็นตัวแทนจากโรงเรียนวิถีพุทธ จำนวน 21 คน เพื่อนำมาร่างรูปแบบโดยการประชุมเชิงปฏิบัติการ และตรวจสอบโดยการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ และ 4) พัฒนารูปแบบโดยสนทนากลุ่ม เลือกตัวอย่างแบบเจาะจงเป็นตัวแทนจากโรงเรียนวิถีพุทธ จำนวน 10 คน ใช้สถิติค่าร้อยละ ค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย () และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยนำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและสรุปเป็นภาพรวม ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัจจุบันคือ โรงเรียนวิถีพุทธมีการดำเนินงานอยู่ 3 ระดับ ได้แก่ 1.1) โรงเรียนวิถีพุทธทั่วไป 1.2) โรงเรียนวิถีพุทธชั้นนำ และ 1.3) โรงเรียนวิถีพุทธพระราชทาน มีการดำเนินงาน 6 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การเตรียมการ 2) การดำเนินงานการจัดสภาพและองค์ประกอบ 3) การดำเนินการพัฒนาตามระบบไตรสิกขา 4) การดูแลสนับสนุนใกล้ชิด 5) การปรับปรุงและพัฒนาต่อเนื่อง และ 6) การประเมินผลและเผยแพร่ผลการดำเนินงาน และ 2) พัฒนารูปแบบโดยนำหลักธรรมมาสนับสนุน มี 6 ขั้นตอน ได้แก่ 2.1) ศรัทธาและฉันทะ 2.2) ปัญญาวุฒิธรรม 2.3) ไตรสิกขา 2.4) กัลยาณมิตร 2.5) อิทธิบาท 4 อุปัญญาตธรรม 2 และ 2.6) ปิติและชื่นชมร่วมกัน และรูปแบบดำเนินการ มี 3 ด้าน ได้แก่ 1) ระบบเครือข่ายโรงเรียนวิถีพุทธ 2) การสร้างแกนนำเยาวชนวิถีพุทธ และ 3) การพัฒนาชุมชนตามแนววิถีพุทธ เพื่อส่งเสริมกระบวนการดำเนินงานบริหารโรงเรียนวิถีพุทธให้มีประสิทธิภาพขึ้น