ศึกษาวิเคราะห์คติธรรมทางพระพุทธศาสนาที่แฝงอยู่ในสถาปัตยกรรม ของวัดในล้านนา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถาปัตยกรรมของวัดในพระพุทธศาสนา สถาปัตยกรรมของวัด 9 วัด ในล้านนา และวิเคราะห์คติธรรมทางพระพุทธศาสนาที่แฝงอยู่ในสถาปัตยกรรมของวัดในล้านนา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยศึกษาเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องและออกสำรวจพื้นที่ทำการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ที่เกี่ยวข้องเพื่อเป็นการเสริมข้อมูลจริง แล้วศึกษาวิเคราะห์ในรูปแบบของการอธิบายเชิงพรรณณา

          ผลการวิจัยพบว่า

          สถาปัตยกรรม หมายถึง ผลงานทางศิลปะที่แสดงออกถึงสิ่งก่อสร้าง ที่อยู่อาศัยทั่วไป สถาปัตยกรรมทางพระพุทธศาสนา คือ สิ่งก่อสร้างถาวรวัตถุที่เกี่ยวข้องทางศาสนา ส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณสงฆ์ที่เรียกว่า วัด ประกอบด้วยสถาปัตยกรรมหลายอย่างอยู่คู่กับชาวไทยมาแต่ครั้งโบราณกาลอย่างแยกกันไม่ออก โดยเฉพาะสถาปัตยกรรมทางพระพุทธศาสนามีคติธรรม คือ คำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแฝงอยู่ในสถาปัตยกรรม เพื่อนำไปประพฤติปฏิบัติในชีวิตประจำวัน ส่วนสถาปัตยกรรมล้านนา คือ ผลงานทางศิลปะการก่อสร้างอาคารของชาวล้านนา ผ่านยุคมืดประมาณ200 ปี ขณะที่อยู่ภายใต้อำนาจทางการเมืองของพม่า ล้านนาพยายามที่จะฟื้นฟูบ้านเมืองให้เจริญ สมัยพญากาวิละทำให้มีการซ่อมสร้าง และฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมให้เจริญเป็นอย่างมาก โชคดีที่ยังเหลือหลักฐานทางโบราณคดีศิลปะสถาปัตยกรรมในยุคทองอยู่บ้าง หลักฐานยุคต้นสูญหายไป ต่อมามีการรวมล้านนาเข้าเป็นส่วนหนึ่งของสยามความเป็นมาของสถาปัตยกรรม ในแต่ละยุคสมัยจึงมีความแตกต่างกัน และคติธรรมทางพระพุทธศาสนาที่แฝงอยู่ในสถาปัตยกรรมของวัดล้านนาที่เป็นเจดีย์และวิหาร ได้แก่บูชา 2 การบูชา ได้แก่ อามิสบูชา และปฏิบัติบูชา ภูมิ 31 หรือไตรภูมิ เป็นวรรณกรรมทางพุทธศาสนาที่กล่าวถึงดินแดน 3 คือ กามภูมิ 11 รูปภูมิ 16 และอรูปภูมิ 4 ในส่วนของวิหารมีคติธรรม คือ อริยสัจ 4 วิหาร เป็นอนุปาทินกสังขาร สังขารที่ไม่มีใจครอง เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปตามกาลเวลา บารมี 10 หรือทศบารมี เป็นการประพฤติปฏิบัติคุณธรรมอย่างยิ่งยวด