การพัฒนาแหล่งเรียนรู้แบบบูรณาการเชิงพื้นที่ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนเพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงโรงเรียนบ้านอีหนา (รัฐประชานุกูล)
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการในการพัฒนาแหล่งเรียนรู้แบบบูรณาการเชิงพื้นที่ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนเพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 2) พัฒนาแหล่งเรียนรู้แบบบูรณาการเชิงพื้นที่ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนเพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และ 3) ประเมินผลการพัฒนาแหล่งเรียนรู้แบบบูรณาการเชิงพื้นที่ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนเพื่อเสริมสร้างทักษะชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) ดำเนินการพัฒนา 2 วงรอบ แต่ละวงรอบประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การปฏิบัติการ การสังเกต และการสะท้อนผล วงรอบที่ 1 เก็บข้อมูลผ่านการประชุมวางแผนการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ร่วมกับผู้ร่วมวิจัย 27 คน การสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 17 คน เกี่ยวกับสภาพปัญหาและความต้องการ ศึกษาดูงาน การสังเกตการณ์มีส่วนร่วมในกิจกรรมการพัฒนา และการบันทึกสะท้อนผลเพื่อปรับปรุงแผนสำหรับวงรอบถัดไป วงรอบที่ 2 ประชุมคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ประชุมผู้ร่วมวิจัย 27 คน เพื่อวางแผนในการดำเนินการใหม่ การปฏิบัติการตามแผนใหม่ การสังเกตผลการเปลี่ยนแปลง และการสะท้อนผลสุดท้าย นอกจากนี้ยังมีกลุ่มผู้ให้ข้อมูลเชิงปริมาณเพื่อประเมินผลความพึงพอใจต่อการพัฒนา ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มตัวอย่างจำนวน 233 คน จากประชากรครู กรรมการสถานศึกษา ผู้ปกครองนักเรียน และนักเรียน รวมทั้งสิ้น 304 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบแบ่งชั้นและสุ่มอย่างง่าย เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาเป็นแบบบันทึกการประชุม แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกต แบบบันทึกสะท้อนผลการปฏิบัติงาน และแบบสอบถามความพึงพอใจ นำข้อมูลมาวิเคราะห์เนื้อหาสำคัญ และสร้างข้อสรุป
ผลการวิจัยพบว่า
1) สภาพปัญหาที่สำคัญ ได้แก่ ครูขาดความรู้เกี่ยวกับการดำเนินการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ขาดแหล่งเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง แหล่งเรียนรู้มีสภาพเสื่อมโทรม การดำเนินงานขาดความต่อเนื่อง การมีส่วนร่วมระหว่างโรงเรียนและชุมชนอยู่ในระดับน้อย ขาดแรงจูงใจและการเห็นคุณค่าของการเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และการเปิดโอกาสให้ครูมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการแหล่งเรียนรู้ค่อนข้างน้อย ความต้องการในการพัฒนา ได้แก่ การศึกษาดูงาน การปรับปรุงพัฒนาแหล่งเรียนรู้ภายในโรงเรียน การพัฒนาความร่วมมือ การเปิดโอกาสให้ครูมีส่วนร่วม และการพัฒนาทักษะชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้เกิดกับผู้เรียน
2) การดำเนินการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ ได้มีการศึกษาดูงานโรงเรียนที่มีวิธีปฏิบัติที่ดี จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ ปรับปรุงแหล่งเรียนรู้ทั้งในโรงเรียนและชุมชน ประสานความร่วมมือกับชุมชน ประสานความร่วมมือกับวิทยาลัยเทคนิคราษีไศล เพื่อเปิดหลักสูตรระยะสั้นห้องเรียนอาชีพ และจัดค่ายพัฒนาทักษะชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
3) ผลการประเมินพบว่า นักเรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้ที่ได้เรียนรู้ผ่านกิจกรรมถอดบทเรียนในแต่ละทักษะชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงครบทุกทักษะชีวิต โดยความพึงพอใจต่อการพัฒนาของกลุ่มตัวอย่าง ซึ่งประกอบด้วยครู กรรมการสถานศึกษา ผู้ปกครองนักเรียน และนักเรียน รวมจำนวน 233 คน ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก ( = 4.11) และผลการสัมภาษณ์ผู้เกี่ยวข้อง 17 คน พบว่ามีความพึงพอใจต่อการดำเนินการ
Downloads
Article Details
รูปแบบการอ้างอิง
ประเภทบทความ
บทความวิจัย (Research Articles)
Copyright & License
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารการบริหารการปกครองและนวัตกรรมท้องถิ่น
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. (2567). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2567–2580. กระทรวงศึกษาธิการ.
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2565). เศรษฐกิจพอเพียงกับความยั่งยืน. https://chula.ac.th/
ฐาปณิตา สว่างศรี. (2565). แนวทางการพัฒนาการบริหารสถานศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาร้อยเอ็ด [วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต], มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.
ดวงพร วงษ์ไย. (2567). รายงานการพัฒนาและส่งเสริมแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนต้นแบบ. สมาคมลูกเสือแห่งประเทศไทย.
https://nsot.scoutthailand.org/training/_sys/view_pdf.php?file=299_file_1_202408011722491763.pdf
ไทยโรจน์ พวงมณี, คชสีห์ เจริญสุข, พชรมณ ใจงามดี, และ นัยนา อรรจนาทร. (2566). กระบวนการขับเคลื่อนศักยภาพวิสาหกิจชุมชนกลุ่มหัตถกรรมจากเสื่อกก บ้านห้วยตาด อำเภอนาด้วง จังหวัดเลย. วารสารจันทรเกษมสาร, 30(1), R1–R16.
ธนาธิป รัตนพันธ์. (2567). ผลของการจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุมชนเป็นฐาน (Community-Based Learning: CBL) บูรณาการกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการคิดสร้างสรรค์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนพ่วงพรมครวิทยา. วารสารครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช, 3(1), Article e0752.
ธัญชนิต มากมี, และ จิติมา วรรณศรี. (2567). ทักษะชีวิตของนักเรียน: แนวทางการพัฒนาในสถานศึกษา. Journal of Roi Kaensarn Academi.
https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JRKSA/article/view/275661
ธารินี กิตติกาญจนโสภณ, วีระ วงศ์สรรค์, และ เบญจภรณ์ รัญระนา. (2566). การพัฒนาบุคลากรด้านการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของศูนย์เครือข่ายพัฒนาคุณภาพการศึกษาจังหวัดน่าน เขต 2. วารสารพัฒนาการศึกษา กรุงเทพธนบุรี, 12(2), 112–124.
ธิดา เสมอใจ. (2567). กลยุทธ์การบริหารจัดการศึกษาโดยบูรณาการหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตนักเรียนกลุ่มชาติพันธุ์ โรงเรียนมัธยมพระราชทานเฉลิมพระเกียรติ เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 37. วารสารชัยพฤกษ์ภิรมย์, 9(1), 54–71.
ประยูร เครื่องกัณฑ์. (2564). การพัฒนาแหล่งเรียนรู้เพื่อสนับสนุนการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 โรงเรียนชุมชนบ้านเจียด สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุบลราชธานี เขต 2. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย, 10(3), 45–62.
https://so06.tci-thaijo.org/index.php/umt-poly/article/view/246147
พรชัย หนูแก้ว, และ ศุภลักษณ์ สัตย์เพริศพราย. (2567). การบูรณาการปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวทางสะเต็มศึกษาเพื่อพัฒนานักเรียน จังหวัดกาญจนบุรี. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย, 23(1), 88–99.
พรนิภา เผื่อนอุดม, กรรณิการ์ แสนสุข, และ บุษกร วิชิต. (2566). กลยุทธ์การบริหารสถานศึกษาเพื่อพัฒนาทักษะชีวิตของนักเรียนตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้กระบวนการชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ: กรณีศึกษา สพป.อุดรธานี เขต 2. วารสารการวัดผลการศึกษา, 29(1).
พาฝัน บูรณธรรม, ฉลวย พีรฉัตรปกรณ์, และ จิตรา ชุ่มชิ่ม. (2564). แนวทางการดำเนินงานการบูรณาการแหล่งเรียนรู้ท้องถิ่น แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์กับหลักสูตรสถานศึกษา. กลุ่มนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสงขลา สตูล สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ.
พาราไดซ์ พาร์ค. (2567). พาลูกน้อยเสริม 5 ทักษะชีวิต ผ่านกิจกรรมเสริมทักษะที่น่าสนใจ.
https://www.paradisepark.co.th/blog/pdp-education-5lifeskills-forkid-2024/
โรงเรียนบ้านอีหนา (รัฐประชานุกูล). (2565). รายงานผลการประเมินตนเองของสถานศึกษา ประจำปีการศึกษา 2565. โรงเรียนบ้านอีหนา (รัฐประชานุกูล).
ศิริลักษณ์ วงษ์อารี. (2566). รูปแบบและกิจกรรมการพัฒนาทักษะชีวิตของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น. วารสารวิชาการ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี, 10(10), 208–224.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2564). การจัดการศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง: แนวทางการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์และทักษะชีวิต. กระทรวงศึกษาธิการ.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2567). นโยบายและจุดเน้นของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2567–2568. กระทรวงศึกษาธิการ.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566–2570). สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
Baum, F., MacDougall, C., & Smith, D. (2022). Participatory action research. Australian Journal of Primary Health, 10, 64–71. https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=118090
Martin, S. B., Burbach, J. H., Benitez, L. L., & Ramiz, I. (2023). Participatory action research and co-researching as a tool for situating youth knowledge at the centre of research. London Review of Education, 17(3), 297–313.
Means, D. R., Hudson, D. L., & Jakielski, A. (2021). Photovoice as participatory action research: Recommendations for educators. The Journal of Adolescent & Adult Literacy, 65(2), 149–153.
