ร่องรอยของศาสนาพราหมณ์-ฮินดูและพระพุทธศาสนาในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษสมัยก่อนพุทธศตวรรษที่ 23
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
ม.ค. 31, 2020
คำสำคัญ:
ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู พระพุทธศาสนา จังหวัดศรีสะเกษ
Main Article Content
บทคัดย่อ
ศาสนาเป็นสิ่งที่อยู่คู่กับมนุษย์มาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน จังหวัดศรีสะเกษถือเป็นพื้นที่หนึ่งที่มีมนุษย์อยู่อาศัยมาอย่างยาวนาน ศาสนาจึงเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงเรื่องราวทางความคิดของมนุษย์ จากการศึกษาทำให้ทราบร่องรอยของศาสนาที่พบในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ 2 ช่วง ช่วงแรก คือ พุทธศตวรรษที่ 16 - 17 พื้นที่จังหวัดศรีสะเกษอยู่ภายใต้อิทธิพลอาณาจักรขอม พบร่องรอยของศาสนาพราหมณ์-ฮินดูผ่านงานสถาปัตยกรรม ประติมากรรม ช่วงที่สอง คือ พุทธศตวรรษที่ 18 - 22 เมื่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงขึ้นครองราชย์ พระองค์ทรงเปลี่ยนมานับถือพระพุทธศาสนาแบบมหายาน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในศาสนสถานทั่วทั้งอาณาจักร ควบคู่ไปกับการสร้างอโรคยศาลหรือโรงพยาบาลขึ้นในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ จนกระทั่งช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 - 22 จึงพบลักษณะการปรับเปลี่ยนปราสาทในศิลปะขอมให้กลายเป็นธาตุในศิลปะลาว
Article Details
How to Cite
หิรัญบูรณะ ก. (2020). ร่องรอยของศาสนาพราหมณ์-ฮินดูและพระพุทธศาสนาในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษสมัยก่อนพุทธศตวรรษที่ 23. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์, 5(3), 1–13. สืบค้น จาก https://so03.tci-thaijo.org/index.php/rpu/article/view/237750
บท
บทความวิชาการ
References
กรมศิลปากร. (ม.ป.ป.). รายชื่อโบราณสถานที่ประกาศขึ้นทะเบียนแล้วจังหวัดศรีสะเกษ. ค้นเมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2560, จาก http://www.finearts.go.th/olddata/files/obraansthaanthiikhuenthaebiiynaelw_cch.sriisaeks.jpg
กวินวัฒน์ หิรัญบูรณะ. (2561). การศึกษาภาพเล่าเรื่องบนทับหลังและหน้าบันปราสาทขอมในจังหวัดศรีสะเกษ. ศรีสะเกษ: มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ.
ขนิษฐา แสงทอง. (2558). ปราสาทตาเมือนโต๊จ: ศาสนสถานประจำอโรคยศาลาในกลุ่มปราสาทตาเมือน จังหวัดสุรินทร์. วารสารพื้นถิ่นโขง ชี มูล, 1(2) กรกฎาคม - ธันวาคม 2559: 107 - 138.
เชษฐ์ ติงสัญชลี. (2559). ประวัติศาสตร์ศิลปะอินเดียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มิวเซียมเพลส.
ดวงธิดา ราเมศวร์. (2558). ต้นตำนานรามเกียรติ์จากต้นฉบับเดิมรามายณะ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์กอแก้ว.
เดวิด แชนเลอร์. (2546). ประวัติศาสตร์กัมพูชา. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ประภัสสร์ ชูวิเชียร. (2557). ศิลปะลาว. กรุงเทพฯ: มติชน.
ผาสุข อินทราวุธ. (2520). ศาสนาฮินดูและประติมานวิทยา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ผาสุข อินทราวุธ. (2530). พุทธศาสนาและประติมานวิทยา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ผาสุข อินทราวุธ. (2542). ทวารวดี การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานโบราณคดี. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง และ ศานติ ภักดีคำ. (2561). ศิลปะเขมร. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: มติชน.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์. (2547). ศิลปะทวารวดี: วัฒนธรรมพุทธศาสนายุคแรกเริ่มในดินแดนไทย. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ.
ศิรชัช พรหมดี. (2555). ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและวิถีศรีสะเกษ. ศรีสะเกษ: สำนักพิมพ์สโมสรศิลปินศรีสะเกษ.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (ม.ป.ป. ก). จารึกเขาน้อย. ค้นเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=62.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (ม.ป.ป. ข). จารึกเยธัมมา บนแผ่นอิฐ (สุพรรณบุรี). ค้นเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=150.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (ม.ป.ป. ค). จารึกวัดสระกำแพงใหญ่. ค้นเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=511.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2530). พุทธศาสนาและประติมานวิทยา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2542). ทวารวดี การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานโบราณคดี. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุภัทรดิศ ดิศกุล. (2547ก). ศาสนาพราหมณ์ในอาณาจักรขอม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
สุภัทรดิศ ดิศกุล. (2547 ข). ศิลปะขอม. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2543). ประวัติศาสตร์ลาว 1779-1975. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สร้างสรรค์.
เอ แอล แบชัม. (2558). อินเดียมหัศจรรย์. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย.
A. L. Basham, (2013). The wonder that was India. Bangkok: Toyota Foundation Thailand. (in Thai)
Chadler, D. (2003). History of Cambodia. 3rd ed. Bangkok: the foundation for the promotion of social sciences and humanities text books project. (in Thai)
Chuvichean, P. (2014). Lao art. Bangkok: Matichon. (in Thai)
Ditsakul, S. (2004 A). Hinduism in Ancient Khmer Kingdom. 3rd ed. Bangkok: Amarin Printing and Publishing. (in Thai)
Ditsakul, S. (2004 B). Khmer art. 2nd ed. Bangkok: Amarin Printing and Publishing. (in Thai)
Fine arts Department. (n.d.) the name of historical sites in Si Sa Ket. Retrieved on 31th October 2017, from http://www.finearts.go.th/olddata/files/obraansthaanthiikhuenthaebiiynaelw_cch.sriisaeks.jpg (in Thai)
Hiranburana, K. (2018). The study of story-telling sculpture in Lintels and tympanums of the stone sanctuaries in Si Sa Ket. Si Sa Ket: Sisaket Rajabhat University. (in Thai)
Intrawut, P. (1977). Hinduism and Iconography. Bangkok: Department of Archaeology, Faculty of Archaelogy, Silpakorn University (in Thai)
Intrawut, P. (1987). Buddhism and Iconography. Bangkok: Department of Archaeology, Faculty of Archaelogy, Silpakorn University (in Thai)
Intrawut, P. (1999). Dvaravathi the critical study based on archaeological evidences. Bangkok: Department of Archaeology, Faculty of Archaelogy, Silpakorn University. (in Thai)
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre. (n.d. A) The inscription of Sra Kamphaeng Yai. Retrieved on 21th February 2018, from http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=511. (in Thai)
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre. (n.d. B) The inscription of Khao noi. Retrieved on 20th February 2018, from http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=62. (in Thai)
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre. (n.d. C) The inscription of Ye Dhamma (Supanburi). Retrieved on 20th February, 2018, from http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=150. (in Thai)
Promdee, S. (2012). History, culture and way of Si Sa Ket. Si Sa Ket: Si Sa Ket artist club.
Rames, D. (2015). The original myth of Ramayana. Bangkok: Kor Keaw. (in Thai)
Saengthong, K. (2015). Ta Muan Toch: An Arokayasala in Surin Province. Mekong Chi Mun art and culture journal, 1(1) July - December 2015: 107 - 138. (in Thai)
Saisingha, S. (2004). Dvaravathi art: The first forming Buddhism culture in Thailand. Bangkok: Muengboran. (in Thai)
Teerasassawat, S. (2000). History of Laos 1779 - 1975. Bangkok: Sangsun.
Thamrungreoung, R. and Pakdikham, S. (2017). Khmer art. 2nded. Bangkok: Matichon. (in Thai)
Tingsanchali, C. (2016). The art history of India and south-east Asia. Bangkok: Museum Press. (in Thai)
กวินวัฒน์ หิรัญบูรณะ. (2561). การศึกษาภาพเล่าเรื่องบนทับหลังและหน้าบันปราสาทขอมในจังหวัดศรีสะเกษ. ศรีสะเกษ: มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ.
ขนิษฐา แสงทอง. (2558). ปราสาทตาเมือนโต๊จ: ศาสนสถานประจำอโรคยศาลาในกลุ่มปราสาทตาเมือน จังหวัดสุรินทร์. วารสารพื้นถิ่นโขง ชี มูล, 1(2) กรกฎาคม - ธันวาคม 2559: 107 - 138.
เชษฐ์ ติงสัญชลี. (2559). ประวัติศาสตร์ศิลปะอินเดียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มิวเซียมเพลส.
ดวงธิดา ราเมศวร์. (2558). ต้นตำนานรามเกียรติ์จากต้นฉบับเดิมรามายณะ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์กอแก้ว.
เดวิด แชนเลอร์. (2546). ประวัติศาสตร์กัมพูชา. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.
ประภัสสร์ ชูวิเชียร. (2557). ศิลปะลาว. กรุงเทพฯ: มติชน.
ผาสุข อินทราวุธ. (2520). ศาสนาฮินดูและประติมานวิทยา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ผาสุข อินทราวุธ. (2530). พุทธศาสนาและประติมานวิทยา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ผาสุข อินทราวุธ. (2542). ทวารวดี การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานโบราณคดี. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง และ ศานติ ภักดีคำ. (2561). ศิลปะเขมร. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: มติชน.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์. (2547). ศิลปะทวารวดี: วัฒนธรรมพุทธศาสนายุคแรกเริ่มในดินแดนไทย. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ.
ศิรชัช พรหมดี. (2555). ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและวิถีศรีสะเกษ. ศรีสะเกษ: สำนักพิมพ์สโมสรศิลปินศรีสะเกษ.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (ม.ป.ป. ก). จารึกเขาน้อย. ค้นเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=62.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (ม.ป.ป. ข). จารึกเยธัมมา บนแผ่นอิฐ (สุพรรณบุรี). ค้นเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=150.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (ม.ป.ป. ค). จารึกวัดสระกำแพงใหญ่. ค้นเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=511.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2530). พุทธศาสนาและประติมานวิทยา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. (2542). ทวารวดี การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานโบราณคดี. กรุงเทพฯ: ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุภัทรดิศ ดิศกุล. (2547ก). ศาสนาพราหมณ์ในอาณาจักรขอม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
สุภัทรดิศ ดิศกุล. (2547 ข). ศิลปะขอม. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2543). ประวัติศาสตร์ลาว 1779-1975. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สร้างสรรค์.
เอ แอล แบชัม. (2558). อินเดียมหัศจรรย์. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย.
A. L. Basham, (2013). The wonder that was India. Bangkok: Toyota Foundation Thailand. (in Thai)
Chadler, D. (2003). History of Cambodia. 3rd ed. Bangkok: the foundation for the promotion of social sciences and humanities text books project. (in Thai)
Chuvichean, P. (2014). Lao art. Bangkok: Matichon. (in Thai)
Ditsakul, S. (2004 A). Hinduism in Ancient Khmer Kingdom. 3rd ed. Bangkok: Amarin Printing and Publishing. (in Thai)
Ditsakul, S. (2004 B). Khmer art. 2nd ed. Bangkok: Amarin Printing and Publishing. (in Thai)
Fine arts Department. (n.d.) the name of historical sites in Si Sa Ket. Retrieved on 31th October 2017, from http://www.finearts.go.th/olddata/files/obraansthaanthiikhuenthaebiiynaelw_cch.sriisaeks.jpg (in Thai)
Hiranburana, K. (2018). The study of story-telling sculpture in Lintels and tympanums of the stone sanctuaries in Si Sa Ket. Si Sa Ket: Sisaket Rajabhat University. (in Thai)
Intrawut, P. (1977). Hinduism and Iconography. Bangkok: Department of Archaeology, Faculty of Archaelogy, Silpakorn University (in Thai)
Intrawut, P. (1987). Buddhism and Iconography. Bangkok: Department of Archaeology, Faculty of Archaelogy, Silpakorn University (in Thai)
Intrawut, P. (1999). Dvaravathi the critical study based on archaeological evidences. Bangkok: Department of Archaeology, Faculty of Archaelogy, Silpakorn University. (in Thai)
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre. (n.d. A) The inscription of Sra Kamphaeng Yai. Retrieved on 21th February 2018, from http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=511. (in Thai)
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre. (n.d. B) The inscription of Khao noi. Retrieved on 20th February 2018, from http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=62. (in Thai)
Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre. (n.d. C) The inscription of Ye Dhamma (Supanburi). Retrieved on 20th February, 2018, from http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=150. (in Thai)
Promdee, S. (2012). History, culture and way of Si Sa Ket. Si Sa Ket: Si Sa Ket artist club.
Rames, D. (2015). The original myth of Ramayana. Bangkok: Kor Keaw. (in Thai)
Saengthong, K. (2015). Ta Muan Toch: An Arokayasala in Surin Province. Mekong Chi Mun art and culture journal, 1(1) July - December 2015: 107 - 138. (in Thai)
Saisingha, S. (2004). Dvaravathi art: The first forming Buddhism culture in Thailand. Bangkok: Muengboran. (in Thai)
Teerasassawat, S. (2000). History of Laos 1779 - 1975. Bangkok: Sangsun.
Thamrungreoung, R. and Pakdikham, S. (2017). Khmer art. 2nded. Bangkok: Matichon. (in Thai)
Tingsanchali, C. (2016). The art history of India and south-east Asia. Bangkok: Museum Press. (in Thai)