ตำรับยาหอมไทยในการรักษาโรคทางระบบประสาท ระบบหลอดเลือดและหัวใจ ระบบทางเดินอาหาร: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ยาหอมเป็นยาที่ใช้คู่กับคนไทยมานานมากกว่า 100 ปี นำมาใช้ในการดูแลสุขภาพหรือรักษาโรค เพื่อปรับร่างกายให้เกิดความสมดุลของธาตุให้เลือดลมไหลเวียนดี กอปรกับมีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ที่ยืนยันสรรพคุณและประโยชน์ของยาหอมในด้านระบบไหลเวียนโลหิต ระบบประสาทส่วนกลาง และระบบทางเดินอาหาร วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของตำรับยาหอมไทยในการรักษาโรคทางระบบประสาท ระบบหลอดเลือดและหัวใจ และระบบทางเดินอาหาร วิธีการศึกษาแบบทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ โดยศึกษายาหอมจำนวน 5 ตำรับ ประกอบด้วย ยาหอมนวโกฐ ยาหอมอินทจักร์ ยาหอมเทพจิตร ยาหอมทิพโอสถ และยาหอมแก้ลมวิงเวียน ที่มีการเผยแพร่ตีพิมพ์ตั้งแต่ปี 2550-2568 ผลการศึกษาพบว่าตำรับยาหอมที่มีการทำวิจัย และตีพิมพ์มากที่สุดคือ ตำรับยาหอมนวโกฐ รองลงมาเป็นยาหอมอินทจักร์ ยาหอมเทพจิตร ยาหอมทิพโอสถและยาหอมแก้ลมวิงเวียนตามลำดับ ยาหอมทั้ง 5 ชนิดมีผลต่อการรักษาโรคระบบหลอดเลือดและหัวใจ ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดไปที่สมองและหัวใจ ยาหอมนวโกฐและยาหอมเทพจิตรให้ผลดีต่อการรักษาระบบประสาทส่วนกลาง ช่วยในกลุ่มนอนไม่หลับ ยาหอมเทพจิตรใช้เพื่อรักษาโรคซึมเศร้า ยาหอมทิพโอสถ มีฤทธิ์ต้านเอนไซม์อะซิติลโคลีนเอสเตอเรส เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการรักษาโรคอัลไซเมอร์ และยาหอม นวโกฐ ยาหอมอินทจักร์ ยาหอมทิพโอสถ มีผลในการรักษาโรคระบบทางเดินอาหาร ช่วยลดอาการปวดเกร็งของลำไส้ คลื่นไส้อาเจียนและช่วยให้เจริญอาหาร จากผลการวิจัยพบว่าตำรับยาหอมไทยมีแนวโน้มใช้เป็นทางเลือกในการรักษาโรคเรื้อรังหลายระบบของร่างกาย แต่ยังต้องการข้อมูลเพิ่มเติมในด้านความเหมาะสมในการใช้เฉพาะโรคหรืออาการ และตามกลุ่มวัย
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ข้อความและบทความในวารสารการวัด ประเมินผล สถิติ และการวิจัยทางสังคมศาสตร์ เป็นแนวคิดของผู้เขียน มิใช่ความคิดเห็นของกองบรรณาธิการวารสาร จึงมิใช่ความรับผิดชอบของวารสารการวัด ประเมินผล สถิติ และการวิจัยทางสังคมศาสตร์ บทความในวารสารต้องไม่เคยตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน และสงวนสิทธิ์ตามกฎหมายไทย การจะนำไปเผยแพร่ ต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากกองบรรณาธิการ
เอกสารอ้างอิง
กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. (2568). นโยบายการนำสมุนไพรไทยมาใช้ทดแทนยาแผนปัจจุบัน เป็นการส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรในโรงพยาบาล. https://www.gcc.go.th/2025/04/29
กองผลิตภัณฑ์สมุนไพร สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2566). บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร พ.ศ. 2566. มินนี่ กรุ๊ป.
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. (ม.ป.ป.). แผนปฏิบัติการป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อของประเทศไทย (พ.ศ. 2566–2570).
ชนะกันต์ มากศิริ. (2562). ประสิทธิผลของยาหอมเทพจิตรร่วมกับการรักษาตามปกติในการช่วยลดความถี่ของการเกิดอาการปวดศีรษะไมเกรน [วิทยานิพนธ์ปริญญาโท]. มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง.
ดลทิพา มณีใส. (2564). การศึกษาผลของยาหอมอินทจักร์ต่อระดับความดันโลหิตในอาสาสมัครที่มีความเสี่ยงความดันโลหิตสูง [วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยรังสิต.
ธิดารัตน์ แอนิ่ม, และคณะ. (2563). ประสิทธิผลของยาหอมเทพจิตรต่อการลดความดันโลหิตในประชากรอายุ 35 ปีขึ้นไปที่มีค่าความดันโลหิตอยู่ในกลุ่ม high normal. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 18(2), 21–22.
นพมาศ สุนทรเจริญนนท์. (2558). บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน ยาหอมมรดกทางภูมิปัญญาที่ได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
นัชมีนย์ หลง และ จุฬา วิริยะบุบผา. (2563). การศึกษานำร่องประสิทธิผลยาหอมเทพจิตรต่อการรักษาผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง. ใน รายงานการประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 11 (หน้า 1031–1041).
ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ. (2566). บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร พ.ศ. 2566. มินนี่กรุ๊ป.
พร้อมจิต ศรลัมพ์. (2559). สุขภาพดีได้ด้วย “ยาหอม”. Thaihealth. https://www.thaihealth.or.th
พวงผกา ตันกิจจานนท์. (2567). หลักการวิเคราะห์โรคในทางการแพทย์แผนไทย. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2565). เช็คสถานการณ์ทางประชากรสูงอายุไทย สำรวจโอกาสและความท้าทาย. https://thaitgri.org/?p=40044
รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล และ พินิต ชินสร้อย. (ม.ป.ป.). บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน ยาหอมกับคนวัยทำงาน. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล. (2559). ยาหอมอินทจักร์ช่วยลดการเกิดออกซิเดชันของไขมัน LDL. ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
ศิริพักตร์ จันทร์สังสา และคณะ. (2566). การศึกษารวบรวมตำรับยาหอมในตำราการแพทย์แผนไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์, 25(2), 99–110.
สุพัตร์ หลังยาหน่าย. (2566). มีฤทธิ์ต้านเอนไซม์อะซิติลโคลีนเอสเตอเรสและฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระจากตำรับยาหอมทิพโอสถและสมุนไพรในตำรับ. สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.
เสาวลักษณ์ กิติยามาตย์. (2558). ผลของผงยาไทยตำรับยาหอมเทพจิตรต่อคุณภาพการนอนในผู้ที่มีภาวะนอนไม่หลับ [วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง.
อัญจรีย์ อินจันทร์ และ กรองกาญจน์ ชูทิพย์. (2565). ประสิทธิผลของยาหอมนวโกฐต่อภาวะความดันโลหิตต่ำขณะเปลี่ยนท่า. คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยนเรศวร.
อำพล บุญเพียร และคณะ. (2564). การใช้ยาสมุนไพรรักษาความดันโลหิตสูงของโรงพยาบาลในสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 28(2), 27–42.
Anjaree Inchan, Thanika Pathomwichaiwat, Tippaporn Bualeong, Sasipong Tipratchadaporn, & Krongkarn Chootip. (2021). Anti-hypotensive effect of “Yahom Navakot” in rats with orthostatic hypotension. Journal of Traditional and Complementary Medicine, 12(2), 180–189.
Kanchana Kengkoom, Aunchalee Sirimontaporn, Uthai Sotanaphun, Orapin Gerdprasert, & Punnee Nusuetrong. (2015). Effects of Phikud Navakot extract on myocardial ischemia/reperfusion injury in rats. Journal of the Medical Association of Thailand, 9(Suppl), S39–S47.
Napatara Tirawanchai, Sudarat Supapornhemin, Anchaleekorn Somkasetrin, Bhoom Suktitipat, & Sumate Ampawong. (2018). Regulatory effect of Phikud Navakot extract on HMG-CoA reductase and LDL-R: Potential and alternate agents for lowering blood cholesterol. BMC Complementary and Alternative Medicine. https://doi.org/10.1186/s12906-018-2327-1
Piya Temviriyanukul, Anchana Chansawhang, Woorawee Inthachat, Punchaya Supasawat , Sataporn Phochantachinda, Pornsiri Pitchakarn , & Boonrat Chantong. (2024). Phikud Navakot extract acts as an ER stress inhibitor to ameliorate ER stress and neuroinflammation. Heliyon, 10(21), e39700.
Samran Chehlae, & Chula Viriyabubpa. (2023). The experiences of using Ya Hom Nawakot of long COVID patients in the treatment for dyspnea and fatigue at a sub-district health promoting hospital in the Southern border provinces. Princess of Naradhiwas University Journal, 15(3).
