สถานภาพความรู้การวิจัยเกี่ยวกับการรู้เท่าทันสื่อในประเทศไทยระหว่างปี พ.ศ. 2540-2560
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประมวลองค์ความรู้จากงานวิจัยด้านการรู้เท่าทันสื่อในประเทศไทย และให้ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางงานวิจัยที่ควรจะทำต่อไปในอนาคต ผู้วิจัยได้สืบค้นงานวิจัยด้านการรู้เท่าทันสื่อ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 ถึง 2560 จำนวนทั้งสิ้น 120 หัวเรื่อง และนำผลการวิเคราะห์ไปทำการสนทนากลุ่มผู้เชี่ยวชาญหลากหลายสาขาวิชาชีพ ได้ผลสรุปดังนี้ ผู้วิจัยพบว่า งานวิจัยตอบวัตถุประสงค์ทางด้านการรู้เท่าทันสื่อของผู้ใช้มากที่สุด เมื่อจำแนกงานวิจัยออกตามประเภทของการนำเสนอสู่สาธารณะ พบว่า งานวิจัยจากวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโท และงานวิจัยทั่วไปซึ่งได้รับงบประมาณอุดหนุนจากสถาบันมีปริมาณใกล้เคียงกัน งานศึกษาเหล่านี้ เป็นงานวิจัยในเชิงสำรวจมากที่สุด โดยเครื่องมือวิจัยหลัก คือ การใช้แบบสอบถาม ซึ่งมีความมุ่งเน้นไปยังกลุ่มของเด็กและเยาวชน โดยปริมาณงานวิจัยที่เพิ่มขึ้นในช่วง 5 ปี หลังสุด จะมุ่งเน้นที่สื่ออินเทอร์เน็ตเป็นส่วนใหญ่ มีการเลือกใช้แนวคิดเกี่ยวกับการรู้เท่าทันสื่อ (แบบดั้งเดิม) มากที่สุด โดยรองลงมา ได้แก่ แนวคิดเกี่ยวกับผู้รับสาร ทั้งนี้ เนื้อหาเกี่ยวกับโฆษณา มีปริมาณมากที่สุด ผู้วิจัยเสนอแนะว่า ลักษณะงานวิจัยที่มีปริมาณมากและซ้ำซ้อนเกินไป ได้แก่ การศึกษาที่ยังใช้แนวคิดทฤษฏีรู้เท่าทันสื่อโดยขาดการเพิ่มเติมบริบทเฉพาะด้าน การเน้นไปยังกลุ่มของเด็กและเยาวชนระดับมัธยมศึกษาและมหาวิทยาลัย การศึกษาที่เน้นไปยังสื่อเก่า การศึกษาที่เน้นไปยังเนื้อหาโฆษณา รวมไปถึงการออกแบบวิจัยโดยใช้แบบสอบถามเพียงอย่างเดียว ขณะเดียวกัน การสนับสนุนงานวิจัยด้านรู้เท่าทันสื่อที่ควรจะมีในอนาคต ได้แก่ การพัฒนาทักษะการรู้เท่าทันสื่อในระดับความสามารถในการวิเคราะห์ การประเมินค่า และการสร้างสรรค์ผลิตสื่อ การศึกษาโดยเน้นภูมิทัศน์ใหม่ของผู้ใช้งานสื่อแบบ Active Audience การศึกษาในบริบทดิจิทัล การกลั่นแกล้งออนไลน์ และการสื่อสารด้วยความเกลียดชัง การศึกษาโดยเน้นความรู้เท่าทันสื่อในช่วงวัยที่หลากหลาย (generation) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การศึกษากับผู้สูงวัย การศึกษาความรู้เท่าทันสื่อของกลุ่มเฉพาะ เช่น กลุ่มผู้ผลิตเนื้อหาสื่อ หรือ กลุ่มผู้ปกครอง การใช้แนวคิดทฤษฎี และมุมมองใหม่ ๆ ที่ทันสมัย เช่น Digital Quotient หรือ Transmedia Literacy ไปจนถึงการพัฒนาตัวชี้วัดใหม่ ๆ สำหรับบริบทไทย
Article Details
ทัศนะและข้อคิดเห็นของบทความที่ปรากฏในวารสารฉบับนี้เป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน ไม่ถือว่าเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ
References
Bovornboriharn, C. (2005). Internet Literacy, Risk Assessment and Self-Defense Behavior of High-School Students in the Bangkok Metropolitan Administration Area (BMA). Master of Arts in Journalism, Faculty of Communication Arts, Chulalongkorn University. (in Thai)
Chaochai, K. (2013). Development and Movement of Media Literacy Concept in Thailand. Master of Arts in Mass Communication, Faculty of Journalism and Mass Communication, Thammasat University. (in Thai)
Child and Youth Media Institute & Thai Civic Education Center. (2016). Framework of the Development of Curriculum for Media, Information, and Digital Literacy for Building Democratic Citizens. In Development of Framework and Curriculum for Media, Information, and Digital Literacy for Advocating Democratic Citizenship. Conference material, Bangkok: Mandarin Hotel. (in Thai)
Chirasopone, P, et al. (2016). Communication Literacy in Digital Age and Its Role in Guiding the Direction of Communication Reform in Thai Society (Research Report). Dhurakij Pundit University. (in Thai)
Full Fact, Africa Check, & Chequeado. (2020, February). Media and information literacy: Lessons from interventions around the world (2020). Retrieved October 10, 2020, from https://fullfact.org/media/uploads/media-information-literacy-lessons.pdf
Jaiongart, S. (2018). The results of the guidance activity program based on the concept of cooperative learning to develop media literacy of students in secondary education year 6th at Ban Phraek Prachasan School. Independent Study of Master of Education in Psychology and Guidance, Faculty of education, Kasetsart University. (in Thai)
Jeong S, Cho H, Hwang Y. Media literacy interventions: a meta-analytic review. J Commun. 2012 Jun 01;62(3):454–472. doi: 10.1111/j.1460-2466.2012.01643.x. - DOI - PMC – PubMed. Retrieved October 10, 2020, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22736807/
Kaewmanee, S. (2004). Newspaper literacy : a case study of undergraduate students in Bangkok. Master of Arts in Mass Communication, Faculty of journalism and mass communication, Thammasat University. (in Thai)
Kaewsutthi, S. (2010). Internet use, behavior, media literacy and self-defense behavior against privacy right violation. Master of Arts in Communication Arts, Faculty of Communication Arts, Chulalongkorn University. (in Thai)
Khantuwan, W. (2007). Alternative : Media literacy of Khon Kaen University students. (Research Report). Faculty of Humanity and Social Science, Khon Kaen University. (in Thai)
Kleechaya, P. (2013). Mass Mainstream Media Literacy of Bangkok People. (Research Report). Faculty of Communication Arts, Chulalongkorn University. (in Thai)
Koltay T. (2011). The media and the literacies: Media literacy, information literacy, digital literacy. Media Culture & Society, 33(2), 211–221. Retrieved October 10, 2020, from https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0163443710393382
Komanee, N., Leesattrupai, C. & Vanno, V. (2017). The Factors Related to The Critical Social -Media ReceivingBehavior of Freshman Students at Srinakharinwirot University. Journal of Behavioral Science for Development. 9(1), 21-40. (in Thai)
Krutasaen, A. (2013). The Development of the Media Literacy Learning’s Process Approach for the Youth Leader. Veridian E-Journal Scholarly Journal, 6(3), 276-285. (in Thai)
Media Literacy: Resource Guide, Intermediate and Senior Divisions, 1989. (1989). Toronto: Ministry of Education, Ontario.
Onta, M. (2017). The Social Media Exposure and the Ability for Social Media Literacy of Vocational Students in Kampharnd Phet Province. Master of Arts in Communications, Rangsit University. (in Thai)
Pakdeemolchon, A & Rattanasimakul, K. (2017). Factor impacting media-literacy on sex among undergraduate students in Chiang Rai and Chiang Mai. Journal of Management Sciences Rajabhat University, 12 (2), 184-204. (in Thai)
Panusbordee, S & Panusbordee, S. (2017). Television Direct Sales Programs and Media Literacy of People in the Bangkok Metropolitan Area. Journal of Humanities and Social Sciences Nakhon Phanom University, 7 (2), 87-95. (in Thai)
Panusbordee, S. (2013). Relationships between Personal Factors and Exposure Behaviors and Media Literacy: A Case Study of Cartoon Television Program of Upper Primary School Students in Bangkok Metropolitan Region. Journal of Southern Technology, 6(1), 1-12. (in Thai)
Pienrungroj, A. (2000). Conceptual studies for determining media cognitive variables for mass communication research. Master of Arts in Mass Communication, Faculty of Journalism and Mass Communication, Thammasat University. (in Thai)
Pratuengsooklert, S. (2006). Thai people's perception of the importance regarding media literacy in the globalized era. Master of Arts. Faculty of Communication Arts, Chulalongkorn University. (in Thai)
Ramasoota, Pirongrong, Siriyuwasak, Ubonrat & Yoonaitham, Sutham. (2007). Communication Rights in Thailand : Communicating in the Public Sphere. Retrieved October 10, 2019, from http://elibrary.trf.or.th/project_content.asp?PJID =MRG4880212 (in Thai).
Rusmeeviengchai, A. & Surasondhi, K. (2012). Being cognizant of advertising media of secondary school students In the Chumchonprachathipatwitayakarn school (Research Report). Faculty of Journalism and Mass Communication, Thammasat University. (in Thai)
Sathum, P & Wattanatorn, A. (2018). The Development of Teacher Professional Development Curriculum Using Positive Coaching to Construct Curriculum for Meadia Consumption with Meadia Literacy Based on the Sufficiency Economy. Journal of Education Naresuan University. 20(1), 112-125. (in Thai)
Sithkhuntod, W. (2008). Development of a causal model of media literacy of ninth grade students in schools under the Office of the Basic Education Commission in Bangkok metropolis. Master of Education, Chulalongkorn University. (in Thai)
Suna, N. (2013). Media literacy on online media using of undergraduate students Majoring in Digital Communications. Master of Arts in Communications, Faculty of Information and Communication, Maejo University. (in Thai)
Surasondhi, K. (2012). Media Literacy and Political Participation. Dhurakij Pundit Communication Arts Journal. 6(2), 43-62. (in Thai)
Tansuwannond, C. (2014). The Relationship between Advertising Media Literacy and Consumerism Behavior of Youth in Bangkok (Research Report). Suan Dusit University. (in Thai)
Vahedi Z., Sibalis A., Sutherland J. E. (2018). Are media literacy interventions effective at changing attitudes and intentions towards risky health behaviors in adolescents? A meta-analytic review. J. Adolesc. 67 140–152. 10.1016/j.adolescence.2018.06.007 - DOI – PubMed. Retrieved October 10, 2020, from https://www.researchgate.net/publication/326089230_Are_media_literacy_interventions_effective_at_changing_attitudes_and_intentions_towards_risky_health_behaviors_in_adolescents_A_meta-analytic_review
Xie, X. , Gai, X. , & Zhou, Y. (2019). A meta-analysis of media literacy interventions for deviant behaviors. Computers & Education, 139, 146–156. Retrieved October 10, 2020, from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S036013151930123X