ศึกษาวิเคราะห์การสำรวมอินทรีย์ที่ปรากฏในมาคัณฑิยสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความเป็นมาและสาระสำคัญของมาคัณฑิยสูตร
2) เพื่อศึกษาการสำรวมอินทรีย์ที่ปรากฏในมาคัณฑิยสูตร 3) เพื่อวิเคราะห์การสำรวมอินทรีย์ที่ปรากฏในมาคัณฑิยสูตร เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยอาศัยข้อมูลในคัมภีร์พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ผลการวิจัยพบว่า 1)พระสูตรนี้เกิดขึ้นที่เมืองกัมมาสธัมมะ แคว้นกุรุ พระพุทธเจ้าเสด็จแสดงธรรมเรื่องการสำรวมอินทรีย์แก่มาคัณฑิยปริพาชก ด้วยทรงพิจารณาว่าบุคคลนี้มีอุปนิสัยที่จะบรรลุอรหัตตผล สามารถเจริญปัญญาในพระพุทธศาสนา โดยยกอุปมา-อุปไมยขึ้นแสดง 3 เรื่อง คือ เปรียบกามของมนุษย์กับกามทิพย์ เปรียบผู้บริโภคกามเหมือนคนเป็นโรคเรื้อน เปรียบผู้บริโภคกามเหมือนคนตาบอด ดังพุทธพจน์ว่า ความไม่มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง 2) การสำรวมอินทรีย์ 6 คือ 1) จักขุนทรีย์ 2) โสตินทรีย์ 3) ฆานินทรีย์ 4) ชิวหินทรีย์ 5) กายินทรีย์ 6) มนินทรีย์ ทำให้เกิดความแตกต่างระหว่างความสุขในลัทธิของมาคัณฑิยปริพาชก อันเป็นความสุขทางโลกียะ กับความสุขในพระพุทธศาสนา คือ พระนิพพาน 3)การเกิด-ดับ คุณ-โทษ และอุบายเครื่องสลัดออกจากกามคุณ 5 เป็นความแตกต่างระหว่างลัทธิมาคัณฑิยปริพาชก กับพระพุทธศาสนา เป็นจุดที่ทำให้มาคัณฑิยปริพาชกเปลี่ยนจากปุถุชน เป็นอริยบุคคล และบรรลุอรหัตตผลในที่สุด
องค์ความรู้ในงานวิจัยนี้ ชี้ให้เห็นว่า เราไม่สามารถปิดกั้นกามคุณ 5 ได้ หากแต่สามารถไตร่ตรอง พิจารณา ใคร่ครวญ ไม่ยินดียินร้าย ในสิ่งที่เกิดขึ้นจากการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การรู้รส การรู้สัมผัส ซึ่งเรียกว่า การสำรวมหรืออินทรีย์สังวร เพื่อนำไปประยุกต์ใช้กับโลกเทคโนโลยีในปัจจุบันนี้