การศึกษาแนวทางการพัฒนาบุคลากรเพื่อรองรับการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ กรณีศึกษาจังหวัดกรุงเทพมหานคร แม่ฮ่องสอน ภูเก็ต และสตูล

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาบุคลากรเพื่อรองรับการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ และเพื่อสร้างเครือข่ายการเรียนรู้การจัดการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ ในกรุงเทพมหานคร จังหวัดแม่ฮ่องสอน ภูเก็ต และสตูล ด้วยการวิจัยเชิงคุณภาพ สัมภาษณ์เชิงลึก และประชุมกลุ่มร่วมกับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ ทั้งหน่วยงานภาครัฐ 46 คน ภาคเอกชน 19 คน และภาคองค์กรชุมชน 139 คน รวมจำนวนทั้งหมด 204 คน ทำการรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา

ผลการศึกษาพบว่า แนวทางการพัฒนาบุคลากรเพื่อรองรับการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ ด้วยการกำหนดเป้าหมาย และวัตถุประสงค์ของการพัฒนา ได้แก่ การสร้างความรู้และความเข้าใจ การสร้างทัศนคติและความตระหนัก การสร้างทักษะและประสบการณ์ในการจัดการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ และการสร้างพฤติกรรมความรับผิดชอบต่อการท่องเที่ยว การกำหนดกลุ่มเป้าหมาย การกำหนดรูปแบบการพัฒนาบุคลากรเพื่อรองรับการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ การดำเนินการตามขั้นตอนการเรียนรู้ 7 ขั้นตอน เพื่อให้เกิดพฤติกรรมความรับผิดชอบ ได้แก่ ความรับผิดชอบตนเอง ความรับผิดชอบต่อองค์กร และความรับผิดชอบต่อสังคม

เครือข่ายการเรียนรู้การจัดการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ เป็นรูปแบบเครือข่ายการเรียนรู้ที่ใช้ฐานเครือข่ายทางสังคมเดิม เพื่อการก่อตัวของเครือข่าย กำหนดประเด็นการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ สร้างกระบวนการแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์พัฒนาสู่การเป็นเครือข่ายการเรียนรู้ ด้วยการให้ชุมชนได้มีการเรียนรู้ร่วมกันเป็นสำคัญ เกิดวงจรการส่งต่อความรู้ เครือข่ายการเรียนรู้แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ ได้แก่ 1) เครือข่ายที่ชุมชนมีบทบาทนำ แหล่งท่องเที่ยวเป็นชุมชนชนบทและเป็นเครือข่ายเรียนรู้การท่องเที่ยวโดยชุมชน (แม่ฮ่องสอน) 2) เครือข่ายที่ภาคประชาสังคมมีบทบาทนำ แหล่งท่องเที่ยวเป็นชุมชนเมืองและเป็นเครือข่ายเรียนรู้ภาคประชาสังคม (กรุงเทพมหานครและภูเก็ต) และ 3) เครือข่ายที่ภาครัฐมีบทบาทนำ (สตูล) แหล่งท่องเที่ยวเป็นอุทยานธรณีโลกและเป็นเครือข่ายเรียนรู้ภาคประชาสังคมแบบเป็นทางการ