หลักสูตรแฝงเรื่องอุดมการณ์ชาติ ในหนังสือเรียนภาษาเขมร ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 ของราชอาณาจักรกัมพูชา

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาการปลูกฝังอุดมการณ์ชาติ ซึ่งเป็นหลักสูตรแฝงที่ซ่อนอยู่ในหนังสือเรียนภาษาเขมร ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1–6  ของราชอาณาจักรกัมพูชา 

ผลการศึกษาพบว่า  หนังสือเรียนเป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งของรัฐ  ที่ใช้ในการปลูกฝังอุดมการณ์ชาติ  เนื่องจากกระทรวงอบรม  ยุวชน  และกีฬา ของกัมพูชาเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรงในเรื่องการจัดทำหนังสือเรียนและกำหนดให้โรงเรียนต่างๆ ที่อยู่ในสังกัดของรัฐบาลใช้หนังสือเรียนดังกล่าวเพื่อจัดการเรียนการสอน การปลูกฝังอุดมการณ์ชาติในหนังสือเรียนจึงเป็นสิ่งที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้  แม้โดยเจตนาหรือไม่เจตนาก็ตาม

อุดมการณ์ชาติที่ปรากฏอยู่ในหนังสือเรียนภาษาเขมร ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1–6 คือ 1) การปลูกฝังความภาคภูมิใจที่ได้เกิดมาเป็นชาวกัมพูชา ซึ่งเป็นชนชาติที่มีอารยธรรมอันยิ่งใหญ่  2) การสร้างศัตรูของชาติคือสยามและฝรั่งเศส  3)  การกล่าวถึงเหตุการณ์การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ ซึ่งเป็นประวัติศาสตร์ที่ทำให้ชาวกัมพูชาเจ็บปวด  และ 4)  การผนวกรวมความแตกต่างทั้งในด้านเชื้อชาติ และศาสนา เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชาติ

การปลูกฝังแนวคิดชาตินิยมในแก่เยาวชนชาวกัมพูชานั้นมีทั้งข้อดีและข้อเสีย  ข้อดีคือ  ทำให้เยาวชนรุ่นใหม่เกิดสำนึกรักชาติ  และพร้อมที่จะเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาประเทศชาติให้ก้าวไปข้างหน้าต่อไป  ส่วนข้อเสียคือ  การที่ชาวกัมพูชายังไม่ลืมเลือนประวัติศาสตร์บาดหมาง โดยเฉพาะกับประเทศเพื่อนบ้านคือไทย  ซึ่งอาจส่งผลให้การรวมกันเป็นประชาคมอาเซียนไม่ประสบผลเท่าที่ควร

The purpose of the research is to study the way Cambodian ideologies are skillfully crafted in grade 1-6 Cambodian textbooks. According to the research, textbooks are used as tools to foster Cambodian ideologies by the government of Cambodia.

In order to craft the ideologies, The Ministry of Education, Youth and Sports is solely responsible for producing textbooks which are used by the schools under the jurisdiction of the government. Either intentionally or unintentionally, the ideologies are inevitably included in those textbooks.

The ideologies that appear in the textbooks function to 1) foster pride to be Cambodians which have great civilizations 2) view France and Siam as the enemies 3) remind the reader of the genocide, which causes pain to all Cambodians and 4) to harmonise the differences in religions and nationalities.

Crafting Cambodian Ideologies have both a benefit and a drawback. As regards the first, it helps develop the patriotism of new Cambodian generations and prepare them to be part of the nation’s development. However, it also repeats the unforgettable historical conflicts with Cambodia and its neighbors, in particular Thailand, which may obstruct the success of ASEAN.