“ทวงคืนค่ารอบ”: ทำความเข้าใจการลุกฮือของแรงงานแพลตฟอร์มส่งอาหารผ่านความสัมพันธ์อันเป็นปฏิปักษ์ ระหว่างทุนกับแรงงาน

บทคัดย่อ

ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา  (พ.ศ. 2562-2566) การประท้วงของแรงงานแพลตฟอร์มส่งอาหารเกิดขึ้นมากอย่างมีนัยสำคัญ บทความนี้ต้องการทำความเข้าใจรากลึกที่ผลักดันให้เกิดการประท้วง บทความเสนอว่า การลุกฮือของแรงงานแพลตฟอร์มส่งอาหาร เกิดจากผลประโยชน์พื้นฐานที่สวนทางกันระหว่างบริษัทแพลตฟอร์มส่งอาหารกับแรงงงาน หรือระหว่างทุนกับแรงงาน ซึ่งในบทความนี้เรียกว่า ความสัมพันธ์อันเป็นปฏิปักษ์ บทความเกิดจากการสำรวจเอกสาร เน้นงานสายมาร์กซิสต์ นับจากงานของคาร์ล มาร์กซ์ (Karl Marx, 1818-1883) (Marx, 1976/1867)  งานคลาสสิกที่สืบเนื่องจากมาร์กซ์ และเอกสารที่ปรากฏในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ในกลุ่มเศรษฐศาสตร์การเมือง และสังคมวิทยาแรงงาน บทความเสนอสาระสำคัญของทฤษฎีกระบวนการแรงงาน ซึ่งเป็นที่มาของแนวคิดความสัมพันธ์อันเป็นปฏิปักษ์ ประเด็นทวิลักษณ์ของการควบคุมและต่อต้าน และแนววิเคราะห์ทรัพยากรอำนาจ ตอนท้ายของบทความนำแนวคิดทั้งหมดมาใช้กับกรณีของไทย วิเคราะห์ที่มาของการประท้วง และแนวทางสร้างอำนาจต่อรองของแรงงานแพลตฟอร์มส่งอาหาร บทความนี้ให้แนวคิดที่เป็นประโยชน์ต่อการหักล้างข้ออ้างของบริษัทแพลตฟอร์มที่ใช้ในการปกป้องผลประโยชน์ และเป็นประโยชน์ทั้งต่อทุน แรงงาน และธุรกิจแพลตฟอร์ม ในการเข้าใจสถานการณ์ และกำหนดนโยบาย หรือจัดการความขัดแย้งที่กำลังเพิ่มมากขึ้น