การจัดสรรงบประมาณให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น: เสริมสร้างหรือบั่นทอนความอิสระทางการคลังของท้องถิ่น

บทคัดย่อ

บทความวิชาการเรื่อง “การจัดสรรงบประมาณให้แก่องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น: เสริมสร้างหรือบั่นทอนความอิสระทางการคลังของ
ท้องถิ่น” เขียนขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์สำคัญ 3 ประการ คือ (1) อธิบายและ
นำเสนอให้เห็นถึงความสำคัญของความเป็นอิสระทางการคลังขององค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น (2) นำเสนอและอธิบายถึงสาระสำคัญของการจัดสรร
งบประมาณจากส่วนกลางให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไทยตาม
พระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม และ (3) วิเคราะห์
และชี้ให้เห็นว่าการจัดสรรงบประมาณให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
ตามพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติมที่ผ่านมานั้น
ทำให้เกิดการเสริมสร้าง (เพิ่ม) หรือบั่นทอน (ลด) ความเป็นอิสระทางการ
คลังของท้องถิ่น ความเป็นอิสระทางการคลังของท้องถิ่นเป็นการที่องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถตัดสินใจและบริหารการคลังและงบประมาณ
ได้ด้วยตนเอง โดยไม่จำเป็นต้องพึ่งพาการจัดสรรงบประมาณจากรัฐบาล
หรือพึ่งพาให้น้อยที่สุด ซึ่งจากการศึกษาพบว่ารายได้จากการจัดสรร
งบประมาณให้แก่ท้องถิ่นในรูปเงินอุดหนุนเป็นแหล่งรายได้สำคัญและมี
ปริมาณรายได้มากที่สุด โดยในปีงบประมาณ 2552- 2557 รายได้ในส่วนนี้
คิดเป็นร้อยละ 39.35-41.29 ของรายได้ของท้องถิ่นทั้งหมด ขณะที่รายได้
ที่ท้องถิ่นจัดเก็บเองมีเพียงร้อยละ 8.54-9.35 ของรายได้ท้องถิ่นทั้งหมด
ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าท้องถิ่นต้องพึ่งพางบประมาณจากรัฐมากกว่าการพึ่งพา
ตนเอง ท้องถิ่นต้องรอรับการช่วยเหลือหรือพึ่งพาการจัดสรรงบประมาณ
จากรัฐบาล โดยงบประมาณที่จัดสรรมาให้บางประเภทก็จัดสรรให้ตาม
วัตถุประสงค์หรือจัดสรรให้เฉพาะกิจ และยังมีเงื่อนไขกฎระเบียบการใช้
เงินตามที่ส่วนกลางกำหนดมาให้ปฏิบัติอย่างเคร่งครัดด้วย สิ่งที่เกิดขึ้นนี้
จึงเป็นการบั่นทอนความอิสระทางการคลังของท้องถิ่นมากกว่าการ
เสริมสร้างหรือพัฒนาให้ท้องถิ่นมีอิสระหรือมีความเข้มแข็งทางการคลัง