ฆ้องปะเนาะ: ดนตรี พิธีกรรม ความเชื่อ ของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ อาศัยบนที่ราบสูงในลาวตอนใต้

บทคัดย่อ

กลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ที่อาศัยบนที่ราบสูงในลาวตอนใต้ เป็นกลุ่ม
ชาติพันธุ์ดั้งเดิมที่พูดภาษาตระกูลออสโตรเอเชียติค และมีแหล่งที่อยู่อาศัย
กระจัดกระจายตามพื้นที่ราบสูงในลาวตอนใต้ของ สปป.ลาว มาอย่างช้า
นาน มีวิถีชีวิต ประเพณี พิธีกรรม และความเชื่อที่คล้ายคลึงกันมาก โดยมี
ความเชื่อในอำนาจของสิ่งที่อยู่เหนือธรรมชาติ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการนับถือผี
ที่เรียกว่า “ศาสนาผี” ดนตรีจึงมีบทบาทสำ คัญ ที่ถูกนำ มาใช้ใน
การประกอบพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อ เพื่อแสดงเจตจำนงหรือร้อง
ขออย่างใดอย่างหนึ่ง ที่มีผลกระทบต่อสวัสดิภาพการดำ เนินชีวิต
กลุ่มชาติพันธุ์เหล่านี้ใช้ฆ้องที่ชื่อว่า “ปะเนาะ” (Flat Gong Percussion
Idiophones) เป็นฆ้องชนิดแบบไม่มีปุ่มทำจากโลหะสัมฤทธิ์ หรือภาษาลาว
เรียกว่า “ผะหาด” ภาษาไทยอีสานเรียกว่า “ผ่างฮาด” มีส่วนประกอบ 2
ส่วน คือ แผ่นฆ้องและไม้ตี มีเสียง 3 เสียง คือ เสียง “ผ่าง” เสียง “ถึก”
และ เสียง “ตึ๊ง” การบรรเลงไม่มีรูปแบบที่ตายตัว แต่ก็ยังคงยึดจังหวะเดิม
เป็นหลัก เพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมสำคัญ อย่างเช่น พิธีฆ่าควายเลี้ยงผีหรือ
งานบุญกินควาย พิธีกรรมที่เกี่ยวกับความตาย การฟ้อนนักรบชนเผ่า ฯ
เพราะเชื่อว่าเสียงของฆ้องเป็นเสมือนเสียงสัญญาณที่สามารถติดต่อกับ
อำนาจของสิ่งที่อยู่เหนือธรรมชาติได้ และยังแสดงถึงอำนาจ เป็นของมีค่า
บ่งบอกถึงฐานะความมั่งคั่งของคนหรือกลุ่มคนที่ได้ครอบครองอีกด้วย