สถานภาพการศึกษาวรรณคดีเรื่อง "รามเกียรติ์" ในปัจจุบัน

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีจุดมุ่งหมายจะศึกษาสถานภาพการศึกษาเรื่องรามเกียรติ์ฉบับต่างๆ ในระดับ บัณฑิตศึกษาตั้งแต่ พ.ศ. 2517 ถึง พ.ศ. 2550 โดยจะคัดเลือกเฉพาะวิทยานิพนธ์ที่มีแนวทางการศึกษา ที่โดดเด่นชัดเจนของนิสิตนักศึกษาคนไทยเท่านั้น จํานวน 20 เรื่อง ผลการศึกษาพบว่ารามเกียรติ์ เป็นวรรณคดีเรื่องสําคัญที่นอกจากจะมีคุณค่าทางรสของวรรณคดี และมีแนวคิดที่ตอกย้ําความเชื่อ เกี่ยวกับพระมหากษัตริย์และชนชั้นปกครองว่าเป็นสมมุติเทพแล้ว บทละครเรื่องนี้ยังมีคุณค่าทางด้าน ศิลปะการแสดงอีกด้วย จากข้อมูลที่ได้พบว่า สามารถจําแนกแนวทางการศึกษาวิจัยอย่างกว้างๆ ออกเป็น 4 ด้านคือ 1. การศึกษาด้านวรรณคดี 2. การศึกษาด้านคติชนวิทยา 3. การศึกษาด้าน ศิลปะการแสดง และ 4. การศึกษาด้านสังคมศาสตร์และรัฐศาสตร์ การศึกษาด้านตัวบทวรรณคดี ได้แก่ การวิเคราะห์องค์ประกอบของเรื่อง คือ เค้าโครงเรื่อง ที่มาของเรื่อง ตัวละคร แนวคิด และลีลา การประพันธ์ การศึกษาด้านคติชนวิทยา คือ การวิเคราะห์โดยนําทฤษฎีทางคติชนวิทยามาเป็น แนวทางในการศึกษา นอกจากนี้ การศึกษาตัวบทฉบับท้องถิ่นก็จัดได้ว่าเป็นการศึกษาในแนวคติชน วิทยาเช่นกัน ซึ่งแสดงให้เห็นกระบวนการสร้างสรรค์ให้สอดคล้องกับค่านิยมของสังคมที่เปลี่ยนไปด้วย การศึกษาด้านการแสดง ได้แก่ แนวทางการศึกษาในฐานะที่เป็นบทละครเพื่อแสดง ซึ่งได้ศึกษา เปรียบเทียบตัวบทในฐานะวรรณคดีการละครฉบับต่างๆ และเปรียบเทียบกับพระราชนิพนธ์ เรื่องอิเหนา นอกจากนี้ยังมีการศึกษาเกี่ยวกับท่ารํา ซึ่งสอดคล้องกับตัวบทที่เขียนขึ้นเพื่อ จัดแสดงอีกด้วย และการศึกษาด้านสังคมศาสตร์และรัฐศาสตร์นั้นได้นําเสนอแนวคิดเกี่ยวกับ การเมืองการปกครองไว้อย่างมีนัยยะสําคัญ นอกจากนี้ยังได้นําแนวคิดทางการเมือง การปกครอง และสังคมวิทยามาศึกษาลักษณะของสังคมในรามเกียรติ์อีกด้วย การสํารวจสถานภาพการศึกษา เรื่องรามเกียรติ์ครั้งนี้ ทําให้เห็นว่า การศึกษาตัวบทในด้านวรรณคดียังคงมีความสําคัญเป็น แนวทางหลัก และตัวบทพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 1 นับว่ามีการศึกษามากที่สุด ทั้งการศึกษา คุณค่าและศึกษาเปรียบเทียบกับตัวบทอื่น