การศึกษาความเชื่อ และพิธีกรรมเกี่ยวกับผี ของประชาชนจังหวัดบุรีรัมย์

Main Article Content

ธนพล ตีรชาติ
อโศก ไทยจันทรารักษ์
ไชยวัฒน์ ไชยชาติกิตติยศ
นพรัตน์ บรรณาลัย

บทคัดย่อ

         การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับผีของประชาชนจังหวัดบุรีรัมย์ โดยเฉพาะในกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเขมรซึ่งมีวิถีชีวิตผูกพันกับความเชื่อเรื่องผีและสืบทอดต่อกันมาเป็นเวลานาน การเก็บข้อมูลใช้วิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงจากผู้นำชุมชนและชาวบ้านในพื้นที่ตำบลบ้านบัว อำเภอเมือง และตำบลสามแวง อำเภอห้วยราช ผลการศึกษาพบว่า ความเชื่อเรื่องผียังคงมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของชาวบ้าน ทั้งในด้านการควบคุมพฤติกรรมทางสังคม การยึดถือจารีต และการอธิบายเหตุการณ์ที่เกินกว่าหลักเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ เช่น การเจ็บป่วยหรือเหตุการณ์ผิดปกติ ซึ่งชาวบ้านมักเชื่อว่าเกิดจากอำนาจของผี จึงมีการประกอบพิธีกรรมเพื่อบูชาผีให้เกิดความพึงพอใจและไม่รบกวนชีวิตประจำวัน พิธีกรรม “มะม๊วด” เป็นพิธีกรรมสำคัญที่ใช้รักษาผู้ป่วยที่แพทย์แผนปัจจุบันไม่สามารถรักษาได้ โดยมีการ “โบล” หรือเสี่ยงทายเพื่อวินิจฉัยโรคผ่านการสื่อสารกับวิญญาณ งานวิจัยได้พัฒนาสื่อนวัตกรรมเพื่อส่งเสริมความเข้าใจพิธีกรรมดังกล่าว เช่น วีดิทัศน์ประกอบเพลง “วอนมะม๊วด” เพลงใหม่ “เรือมอัญจืนปลึง” และของที่ระลึกจากพิธีกรรม เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและสร้างรายได้แก่ชุมชน ผลการศึกษาชี้ว่า สื่อนวัตกรรมเหล่านี้ช่วยสร้างความตระหนักรู้ ส่งเสริมการอนุรักษ์ และสืบสานความเชื่อเกี่ยวกับผีให้คงอยู่เป็นส่วนหนึ่งของอัตลักษณ์วัฒนธรรมชาวบุรีรัมย์อย่างยั่งยืน

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
ตีรชาติ ธ., ไทยจันทรารักษ์ อ., ไชยชาติกิตติยศ ไ., & บรรณาลัย น. (2025). การศึกษาความเชื่อ และพิธีกรรมเกี่ยวกับผี ของประชาชนจังหวัดบุรีรัมย์. มนุษยสังคมสาร (มสส.) คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 23(3), 89–100. https://doi.org/10.14456/jhusoc.2025.25
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

ปิยพร สุทธิทรัพย์. (2564). การศึกษาการรับรู้คุณค่ามรดกวัฒนธรรมประเพณีผีตาโขน [วิทยานิพนธ์หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารงานวัฒนธรรม]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

ยโสธารา ศิริภาประภากร. (2564). การศึกษาความเชื่อในพิธีกรรมสื่อสารดวงวิญญาณของกลุ่มชาติพันธุ์เขมรที่อาศัย ในเขตตําบลนอกเมือง อําเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์. วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล, 11(2), 53-67

วาสนา แก้วหล้า. (2558). แหล่งเรียนรู้เพื่อชุมชน : กรณีศึกษาการแพทย์พนมดงรัก จากอโรคยาศาลาในไทยและกัมพูชา. วารสารวิจัยและนวัตกรรมท้องถิ่น, 9(2), 69–77. https://so03.tci-thaijo.org/ index.php/RDIBRU/article/view/129247

ส่งเสริมวัฒนธรรม, กรม. สถาบันวัฒนธรรมศึกษา. (2561). มรดกภูมิปัญญาอีสาน. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.

ส่งเสริมวัฒนธรรม, กรม. สถาบันวัฒนธรรมศึกษา. (2562). ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอีสาน. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.

สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2562). ขวัญเอ๋ยขวัญมาจากไหน. กรุงเทพฯ : นาตาแฮก.

สำนักงานจังหวัดบุรีรัมย์. (2563, 30 เมษายน). ข้อมูลพื้นฐาน จังหวัดบุรีรัมย์. http://www.buriram.go.th /downloads/buriram-gen.pdf.

อาหมัดอัลซารีย์ มูเก็ม. (2559). ประเพณี พิธีกรรม ความเชื่อ ที่มีความสัมพันธ์ต่อวิถีชีวิต ของชนกลุ่มชาติพันธุ์เขมรบน พื้นที่บ้านจารย์ อำเภอสังขะ จังหวัดสุรินทร์. วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.