จากศัตรูสู่มิตร : การวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาแนวทางการจัดการหนี้สินของชาวนา

บทคัดย่อ

        การวิจัยมีวัตถุประสงค์ 1) ทดสอบการจัดการหนี้สินชาวนา 3 แนวทาง ลดรายจ่าย  เพิ่มรายได้ รวมหนี้ 2) ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จการจัดการหนี้สินชาวนา 3 แนวทางข้างต้น งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมต่อเนื่องระยะ 2  ผู้วิจัยใช้แบบสัมภาษณ์  สัมภาษณ์เชิงลึก และสนทนากลุ่ม มีนักวิจัยชาวบ้านร่วมจัดการหนี้สิน 5 คน โดยเลือกลดรายจ่าย 1 คน หารายได้เพิ่ม 1 คน รวมหนี้ 3 คน ผลวิจัยพบว่า การเลือกแนวทางจัดการหนี้ต้องพิจารณาศักยภาพและความเปราะบางของครัวเรือน แนวทางลดรายจ่ายพบว่า รายจ่ายที่ลดได้เป็นรายจ่ายครัวเรือนมีจำนวนน้อย รายจ่ายที่ลดไม่ได้เป็นรายจ่ายเพื่อการผลิตมีจำนวนมาก แนวทางการเพิ่มรายได้ ชาวนาที่เลือกจบการศึกษาสูง อายุน้อย ตื่นตัว ชอบเรียนรู้ มีทักษะไอที แนวทางการรวมหนี้ ไม่ช่วยลดหนี้ แต่ลดจำนวนแหล่งชำระหนี้และการเวียนหนี้ งานวิจัยนี้พบว่า ชาวนาไม่ได้มองหนี้ในเชิงลบ เพราะสามารถใช้การกู้เงินที่รัฐและสถาบันการเงินจัดสรรผ่อนเบาภาระการเงิน เมื่อต้องการเงินสดหมุนเวียน ชำระหนี้ และใช้จ่ายประจำวัน ชาวนาจึงสามารถเปลี่ยนหนี้จากศัตรูเป็นมิตร และรักษาเศรษฐกิจเกษตรรายย่อยได้