ความแตกต่างทางชาติพันธุ์กับภูมิปัญญาท้องถิ่น ในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพบริบททางภูมิสังคมและสิ่งแวดล้อม รวมถึงศึกษาการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของกลุ่มชนชาติพันธุ์ในสภาพภูมิสังคมที่แตกต่างกัน และศึกษาปัญหาและอุปสรรคพร้อมกับแนวทางการแก้ไขรวมทั้งวิธีการจัดการที่ควรจะเป็น โดยได้เลือกชุมชน   บ้านโปง ตำบลป่าไผ่ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นกลุ่มชนพื้นเมืองในเขตพื้นที่ราบลุ่มที่อยู่ใกล้เมืองและชุมชนลุ่มน้ำแม่ต๋อม ตำบลอมก๋อย อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ เป็นกลุ่มชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงในเขตพื้นที่สูงและห่างไกลจากชุมชนเมือง กลุ่มผู้ให้ข้อมูลเลือกแบบเจาะจงประกอบด้วย ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและแบบสังเกตในการรวบรวมข้อมูล นำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า สภาพบริบทของสองชุมชนมีความแตกต่างกันทั้งในด้านภูมิศาสตร์และสังคม วัฒนธรรม แต่การได้รับผลประโยชน์จากทรัพยากรป่าไม้ของชุมชนไม่มีความแตกต่างกัน  ชุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงในพื้นที่สูงที่เคยมีฐานคิดทางด้านภูมิปัญญา ความเชื่อสิ่งเหนือธรรมชาติมาอย่างยาวนาน ไม่ได้นำประเพณีกลับมาปฏิบัติเหมือนในอดีตด้วยเหตุปัจจัยการเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ การทำเกษตรเชิงเดี่ยวในพื้นที่ ในขณะที่ชุมชนบ้านโปงกลับมีความยึดเหนี่ยวทางสังคมและร่วมกันรักษาป่าโดยใช้วิถีภูมิปัญญาของชุมชน กระบวนการมีส่วนร่วมจนทำให้ป่าไม้ยังคงความอุดมสมบูรณ์จนถึงปัจจุบัน  ส่วนการอนุรักษ์ภูมิปัญญาสู่คนรุ่นต่อไปพบว่ายังเป็นปัญหาของชุมชนที่กลุ่มเยาวชนละทิ้งถิ่นฐานเข้าสู่สังคมเมือง  แต่ชุมชนทั้งสองมีแนวคิดที่จะรื้อฟื้นและหาแนวทางเพื่อการจัดการอย่างมีส่วนร่วม โดยเฉพาะการจัดกิจกรรมเสริมให้กับกลุ่มเยาวชนที่มีความสนใจ