การศึกษาวัฒนธรรมทางดนตรีของวงมโหรีพื้นบ้านอีสานใต้: กรณีศึกษา วงมโหรีพื้นบ้าน บ้านสะเดา อำเภอพลับพลาชัย จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้  มีวัตถุประสงค์ คือ 1)  เพื่อศึกษาความเป็นมา องค์ประกอบและวัฒนธรรมทางดนตรีของวงมโหรีพื้นบ้านอีสานใต้ 2) เพื่อวิเคราะห์บทเพลงพื้นบ้านอีสานใต้ 3) เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางดนตรีของวงมโหรีพื้นบ้านอีสานใต้  เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ  (Qualitative Research) มีการลงพื้นที่ภาคสนาม ณ หมู่บ้านสะเดา  ตำบลสะเดา  อำเภอพลับพลาชัย  จังหวัดบุรีรัมย์  ประชากรและกลุ่มตัวอย่างเป็นศิลปินในชุมชนจำนวน 10 คน ใช้เครื่องมือวิจัยแบบสัมภาษณ์เชิงลึกและ การสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนาบรรยาย ผลการวิจัยพบว่า 

1. 1. องค์ประกอบและวัฒนธรรมทางดนตรีของวงมโหรีพื้นบ้านอีสานใต้มีส่วนสำคัญที่ทำให้วัฒนธรรมทางดนตรีเกิดความสมบูรณ์ คือ การก่อตั้งวงดนตรีที่เกิดจากการสืบทอดภูมิปัญญาของศิลปินท้องถิ่น โดยมีเครื่องดนตรีที่มีการจัดรูปแบบของวงมโหรีพื้นบ้านอีสานใต้อย่างสมบูรณ์ ได้แก่ ปี่สไล  ซอด้วง  ซอกลาง ซออู้ กระปือ  จับเปย กลองใหญ่ กลองกันตรึม ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับ บรรเลงบทเพลงที่ได้รับการสืบทอดแบบมุขปาฐะทั้งเพลงบรรเลงและเพลงขับร้อง  มีวัฒนธรรมความเชื่อว่าก่อน การบรรเลงทุกครั้งจะประกอบพิธีบูชาครูด้วยเครื่องสังเวยตามประเพณี วงดนตรีจะบรรเลงประกอบพิธีกรรมและกิจกรรมตามประเพณีสำคัญของชุมชน 


2. 2. บทเพลงบรรเลงจะเป็นเพลงสั้น ๆ มีโครงสร้างของบทเพลงอย่างชัดเจน มีสำเนียงเพลงบรรเลงที่แสดงถึงคีตลักษณ์ทางดนตรีพื้นบ้าน ใช้ระบบเสียงแบบ Pentatonic มีวรรคเพลงและประโยคเพลงชัดเจน บรรเลงขึ้นหัวเพลงด้วยเครื่องนำและบรรเลงทอดลงจบอย่างสมบูรณ์

3. การเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมทางดนตรีเกิดขึ้นในหลายมิติ คือ เกิดจากตัวบุคคล รูปแบบกระบวนการสืบทอดของนักดนตรี การรวมวงดนตรี และการบรรเลงบทเพลงต่าง ๆ ทั้งการบรรเลงเพลงเพื่อประกอบงานทั่วไป เพลงประกอบพิธีกรรมและเพลงประกอบการแสดง