คุณค่าอัตลักษณ์ของผ้ามัดหมี่ฟื้นเมืองของจังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

การวิจัยคร้ังน้ีมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณค่าอตัลกัษณ์และเพื่อเป็ นข้อเสนอแนะแนวทางใน
การสืบสานภูมิปัญญาการทอผ้าไหมมัดหมี่พ้ืนเมืองกลุ่มเป้าหมายคือกลุ่มผผู้ลิตผา้ไหมมดัหมี่
พ้ืนเมืองในเขตจงัหวดัชยัภูมิและผรูู้้หรือปราชญด์ า้นการทอผา้ไหม โดยการเลือกแบบเจาะจง
เครื่องมือที่ใช้คือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก (In depth interviews)และแบบสนทนากลุ่มยอ่ ย(Small focus
group discussion) การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาผลการวจิยัดา้นการศึกษาคุณค่าอตัลกัษณ์พบวา่
1. ภูมิปัญญาการทอผา้ไหมมดัหมี่ลายอตัลกัษณ์เกิดจากคติความเชื่อค่านิยม ขนบธรรมเนียม
ประเพณีตลอดจนวสั ดุเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใชใ้นการทอผา้ไหมมดัหมี่ถูกกลนั่ กรองออกมาเป็น
ภูมิปัญญาในดา้นการปลูกหม่อนเล้ียงไหม การสาวไหม วิธีการลอกลายวธิีการมดัลายวธิีการมดั
ยอ้ม และวธิีการทอผา้ไหมมดัหมี่พบวา่ ลายผา้ไหมที่เป็นลายอตัลกัษณ์เกิดจากการนา ลายขอนารี
และลายหมี่คนั่ ไปประยกุ ตผ์ สมผสานกบัลายอื่น และลายผา้ไหมที่เป็นลายอตัลกัษณ์ของจงัหวดั
ชัยภูมิมี 17 ลาย คือ 1) ลายขอนารี 2)ลายหมี่คนั่ ขอนารี3)ลายหมี่คนั่ ขอนอ้ย4)ลายหมี่คนั่ หมี่ขอ้
5) ลายโคมห้า 6) ลายโคมเจ็ด 7) ลายโคมเกา้ 8)ลายขอการบิน 9)ลายขอสลับ 10)ลายตะขอ 11)ลาย
หมี่คนั่ กระเบ้ือง 12)ลายขาเปี ย 13)ลายขอแง่น 14)ลายด่างแห 15) ลายแมงมุม 16)ลายฟองน้า
17) ลายขอนิยม ดา้นการยอ้มสีใชว้ตัถุดิบจากธรรมชาติส่วนใหญ่ เช่น สีเหลืองจากต้นเข สีแดงจากครั่ง เป็นตน้

ดา้นวธิีการทอส่วนใหญ่ทอดว้ยมือโดยใชก้ี่กระตุกใชเ้ส้นไหมบา้นเล้ียงเองและเส้น

ไหมที่ซ้
ือจากหมู่บา้นใกลเ้คียงการทอของกลุ่มมีลกัษณะการทอที่สม่า เสมอ ประโยชน์ของผาทอ ้
ลายอตัลกัษณ์นอกจากจะเป็นเครื่องนุ่งห่มที่สวยงามเป็นเอกลกัษณ์แลว้ยงัมีความภูมิใจที่ไดร้ักษา
ภูมิปัญญาการทอผา้ไหมมดัหมี่ลายอตัลกัษณ์ที่สืบทอดมาต้
งัแต่รุ่นปู่ยา่ ตายาย 2. ด้านข้อเสนอแนะในการสืบสานภูมิปัญญาการทอผา้ไหมมดัหมี่พ้ืนเมืองควรนา องคค์วามรู้ภูมิปัญญาการทอผ้าไหม
มดัหมี่ลายอตัลกัษณ์จดัทา เป็นคลงัขอ้ มูลเพื่อทา การเผยแพร่และพฒั นาเป็นหลกัสูตรในการเรียนรู้
รวมท้งัการพฒั นาเป็นศูนยส์ าธิตการเรียนรู้และจา หน่ายผลิตภณั ฑ์