ปัญหาในการบังคับใช้กฎหมายสมรสของกลุ่มหลากหลายทางเพศ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ศึกษาและวิเคราะห์ความท้าทายเกี่ยวกับการบังคับใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมในประเทศไทยภายใต้พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ฉบับที่ 24) พ.ศ. 2567 มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการยอมรับสิทธิในการสมรสของกลุ่มหลากหลายทางเพศซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญในการบังคับใช้กฎหมายเพศเดียวกัน โดยศึกษาวิเคราะห์บนพื้นฐานของหลักกฎหมายจารีตประเพณี ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ หลักนิติธรรม และแนวคิดการสมรสระหว่างเพศเดียวกันจากคริสเตียนและอิสลามเพื่อพัฒนาแนวความคิดเชื่อมโยงบูรณาการกับกฎหมาย เพื่อสร้างหลักเกณฑ์การสมรสของกลุ่มหลากหลายทางเพศ โดยกฎหมายที่แก้ไขเพิ่มเติมนี้จะช่วยให้คู่รักเพศเดียวกันได้รับสิทธิทางกฎหมายเท่าเทียมกับคู่รักชายหญิง เช่น สิทธิในการรับมรดก สิทธิในการรับบุตรบุญธรรม สิทธิในทางทรัพย์สินระหว่างสมรส สิทธิฟ้องหย่า และสิทธิตามกฎหมายอื่นที่เกี่ยวเนื่องในทางสมรส เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ก็ยังคงเผชิญกับความท้าทายทางกฎหมายและสังคมหลายประการที่ต้องพิจารณาอย่างละเอียดรอบคอบ ผลการวิจัยพบว่า การสมรสระหว่างเพศเดียวกันยังถูกต่อต้านอย่างต่อเนื่องจากกลุ่มศาสนาและหลายชุมชนที่มีค่านิยมดั้งเดิมตามจารีตประเพณี เช่น อิสลามและคริสเตียน ซึ่งไม่ยอมรับการสมรสเพศเดียวกัน การนำกฎหมายสมรสเท่าเทียมมาใช้จึงต้องมีการพิจารณาถึงความเหมาะสมกับหลักศาสนาและค่านิยมในสังคม ปัจจุบันถึงแม้กฎหมายใหม่จะรับรองสิทธิในเงื่อนไขการหมั้นและสมรสเพศเดียวกัน แต่ยังมีช่องว่างในการบัญญัติกฎหมายที่ไม่ครอบคลุมถึงสิทธิการสมรสของกลุ่มหลากหลายทางเพศในบางกรณี รวมทั้งการตีความตามกฎหมายเดิมในการวินิจฉัยคดี ซึ่งยังขาดความเข้าใจในกระบวนการและขั้นตอนทางกฎหมายและข้อจำกัดสิทธิที่เกิดขึ้นจากการสมรสเพศเดียวกัน ซึ่งยังไม่สามารถเทียบเคียงได้กับคู่สมรสระหว่างชายกับหญิง ผู้วิจัยเห็นควรเสนอแนวทางให้เพิ่มการรับรองรับสิทธิคู่สมรสเพศเดียวกันในการมีบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายร่วมกันโดยใช้วิธีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ อันเป็นการช่วยเติมเต็มความเป็นสถาบันครอบครัว รวมทั้งให้มีการแก้ไขกฎหมายโดยเพิ่มหลักเกณฑ์การได้สิทธิสัญชาติไทยโดยการสมรสสำหรับกลุ่มคนหลากหลายทางเพศ