การเปรียบเทียบความเชื่อและการประกอบพิธีไหว้แม่ย่านางรถบรรทุก ระหว่างจังหวัดนครราชสีมากับจังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

คนในสังคมไทยมักมีความเชื่อในเรื่องต่างๆ  ได้แก่  ความเชื่อทางศาสนา ความเชื่อในลัทธิการเมือง  ความเชื่อในเรื่องโชคชะตา ความเชื่อในเรื่องไสยศาสตร์ และความเชื่อเรื่องผีสางเทวดา ซึ่งเชื่อกันว่าสิ่งเหล่านี้สามารถดลบันดาลให้คุณประโยชน์และให้โทษแก่มนุษย์ได้  ด้วยเหตุนี้คณะผู้วิจัยจึงมีความสนใจในเรื่อง      แม่ย่านาง ด้วยความเชื่อที่ว่า แม่ย่านาง คือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คนไทยให้ความเคารพนับถือ แม่ย่านางช่วยคุ้มครอง ป้องกันภัยอันตรายต่างๆ ให้แก่พาหนะ ไม่ว่าจะเป็น รถ เรือ เครื่องบิน ความเชื่อนี้อยู่กับคนไทยมาอย่างยาวนาน ทำให้เรามักจะเห็นเรื่องการทำพิธีไหว้แม่ย่านางตามพาหนะกันอยู่บ่อยๆ การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความเชื่อเรื่องแม่ย่านางรถบรรทุกและการประกอบพิธีไหว้แม่ย่านางรถบรรทุก ระหว่างบ้านหนองหัวแรด ตำบลแหลมทอง อำเภอหนองบุญมาก จังหวัดนครราชสีมา กับ บ้านยายคำ ตำบลยายแย้มวัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยผู้วิจัยได้ทำการค้นคว้าและรวบรวมข้อมูลจากหนังสือ วารสาร บทความและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือแบบสัมภาษณ์เจาะลึก โดยผู้ให้สัมภาษณ์ของบ้านหนองหัวแรด ตำบลแหลมทอง อำเภอหนองบุญมาก จังหวัดนครราชสีมาจำนวน 6 คน ได้แก่ หมอธรรม(ผู้นำประกอบพิธี) 1 คน ปราชญ์ชาวบ้าน 1 คน และชาวบ้านผู้ร่วมพิธี 4 คน และผู้ให้สัมภาษณ์ของบ้านยายคำ ตำบลยายแย้มวัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ จำนวน 6 คน ได้แก่ พระภิกษุ (ผู้นำประกอบพิธี) 1 รูป ปราชญ์ชาวบ้าน 1 คน และชาวบ้านผู้ร่วมพิธี 4 คน เมื่อได้ข้อมูลแล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์ สรุปผลในรูปแบบพรรณนาความ

ผลการวิจัยพบว่าความเชื่อและการประกอบพิธีไหว้แม่ย่านางรถบรรทุกระหว่างบ้านหนองหัวแรด ตำบลแหลมทอง อำเภอหนองบุญมาก จังหวัดนครราชสีมา กับ บ้านยายคำ ตำบลยายแย้มวัฒนา อำเภอ        เฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์ มีความเชื่อที่แตกต่างกัน ในแง่ของความเชื่อแม่ย่านาง พบว่า                          บ้านหนองหัวแรด จังหวัดนครราชสีมา เชื่อว่าแม่ย่านางเป็นรุกขเทวดา ส่วนบ้านยายคำ จังหวัดบุรีรัมย์ มีความเชื่อว่าแม่ย่านางเป็นภูตผี ดังนั้นจึงทำให้สิ่งของที่นำมาถวายมีความแตกต่างกันไปตามความเชื่อของแต่ละพื้นที่ สิ่งของที่นำมาถวายบ้านหนองหัวแรด  จังหวัดนครราชสีมา จะถวายอาหารหวาน ผลไม้จะไม่นำอาหารคาวและสุรามาถวาย แต่บ้านยาย จังหวัดบุรีรัมย์ คำจะถวายทั้งอาหารคาว อาหารหวาน ผลไม้ และสุรา ขั้นตอนการประกอบพิธีไหว้แม่ย่านาง พบว่า ในการประกอบพิธีบ้านหนองหัวแรด จังหวัดนครราชสีมา จะกำหนดวันที่แน่นอน ส่วนบ้านยายคำ จังหวัดบุรีรัมย์จะไม่มีการกำหนดจะจัดขึ้นก่อนวันขึ้นปีใหม่หรือหลังจากเสร็จสิ้นการใช้รถ ส่วนการประกอบพิธีบ้านหนองหัวแรด จังหวัดนครราชสีมา จะมีหมอธรรมเป็นผู้นำประกอบพิธี ส่วนบ้านยายคำ จังหวัดบุรีรัมย์ จะมีพระภิกษุมาเป็นผู้นำประกอบพิธี จะเห็นได้ว่าความเชื่อและการประกอบพิธีไหว้แม่ย่านางทั้งสองพื้นที่มีความแตกต่างกันซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของแต่ละพื้นที่