อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมเรือนพื้นถิ่นเกาะยาวน้อย จังหวัดพังงา
อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมเรือนพื้นถิ่นเกาะยาวน้อย จังหวัดพังงา
คำสำคัญ:
อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม, เรือนพื้นถิ่น, เกาะยาวน้อยบทคัดย่อ
การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพื้นที่ธรรมชาติ ที่ว่าง การปลูกสร้างเรือนพื้นถิ่น และรูปแบบเรือนพื้นถิ่น ความสัมพันธ์ระหว่างที่ว่างต่อวิถีชีวิตชุมชน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ลงพื้นที่เก็บข้อมูลเรือนพื้นถิ่น จำนวน 2 หลัง โดยการสำรวจ การสัมภาษณ์ การประชุมกลุ่มเจ้าของเรือนพื้นถิ่น ผู้นำศาสนา ปราชญ์ชาวบ้าน และผู้ประกอบการด้านการท่องเที่ยว
ผลการวิจัยพบว่า การสร้างเรือนพื้นถิ่นในพื้นที่เกาะยาวน้อยสอดคล้องกับสภาพภูมิศาสตร์ ภูมิอากาศ รวมถึงวิถีชีวิตของชาวไทยมุสลิม รูปแบบการปลูกสร้างเป็นเรือนไม้ยกพื้นตั้งบนตีนเสา พื้นที่ภายในมีโถงหน้าเรือน แม่โรงหน้าเรือน ห้องนอน ห้องครัว แม่โรงภายในครัว และบันไดเรือน พื้นที่ภายนอกมียุ้งข้าว บ่อน้ำ พื้นที่ว่างทางการเกษตร และห้องน้ำ ทุกส่วนสัมพันธ์กับวิถีชีวิตบนพื้นฐานความเชื่อทางศาสนา และประเพณีที่เกี่ยวกับวงรอบชีวิต ตอบสนองความสัมพันธ์ด้านอาชีพสู่การดำรงอยู่ของผู้คน รวมถึงภูมิปัญญาการสร้างเรือน ก่อให้เกิดคุณค่าด้านสุนทรียภาพ ด้านนิเวศสังคม วัฒนธรรม การอยู่อาศัย และด้านประโยชน์ร่วมสมัย และมีการสื่ออัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมเรือนพื้นถิ่นเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว ในฐานะที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรม และเป็นทรัพยากรการท่องเที่ยวที่ควรนำเสนอรูปแบบสื่อภูมิทัศน์อัตลักษณ์เรือนพื้นถิ่น เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้เยี่ยมชม กลายเป็นทุนทางวัฒนธรรมที่ส่งเสริมการท่องเที่ยวในพื้นที่เกาะยาวน้อย
References
ก้อเส็น ดาวเรือง. (2563, 19 กุมภาพันธ์). ปราชญ์ชาวบ้าน [บทสัมภาษณ์].
เกรียงไกร เกิดศิริ. (2557). องค์รวมภูมิทัศน์วัฒนธรรมชุมชนและสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นเรือนที่อยู่ในลุ่มน้ำ
ทะเลสาบสงขลา. วารสารหน้าจั่ว ฉบับประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม และสถาปัตยกรรมไทย, 11,
-209. สืบค้นเมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2564, จาก https://www.tci-thaijo.org
เจนยุทธ ล่อใจ, อรศิริ ปาณินท์, และเกรียงไกร เกิดศิริ. (2558). คุณลักษณะของที่ว่างทางสถาปัตยกรรมใน
สถาปัตยกรรมพื้นถิ่น : แนวทางการศึกษาสู่การออกแบบสถาปัตยกรรมร่วมสมัย. วารสารวิชาการ
การออกแบบสภาพแวดล้อม, 2,(2) 61-78. อ้างถึงจาก Oliver, P. (1997). Encyclopedia of Vernacular Architecture of the World Volume Cambridge: Cambridge University Press.
เดชา เริงสมุทร. (2563, 18 กุมภาพันธ์). ผู้นำทางศาสนา ปราชญ์ชาวบ้าน [บทสัมภาษณ์].
เด็ม คงรักษ์. (2563, 18 กุมภาพันธ์). ผู้นำทางศาสนา ปราชญ์ชาวบ้าน [บทสัมภาษณ์].
ปรัชญา เปี่ยมการุณ. (2562). ภูมิทัศน์สื่อ ภายใต้บริบทการสื่อสารการท่องเที่ยว. วารสารวิชาการนวัฒนกรรม
สื่อสารสังคม, 7(13), 113-119. สืบค้นเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2564, จาก https://so06.tci-
thaijo.org/index.php/jcosci/article/view/199875
พงศธร ตั้งสะสม. (2559). การออกแบบสื่อปฏิสัมพันธ์เพื่อการท่องเที่ยวจังหวัดภูเก็ตสำหรับนักท่องเที่ยวจีน.
(วิทยานิพนธ์ศิลปมหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยศิลปากร. นครปฐม.
มโน พิสุทธิรัตนานนท์. (2539). ศิลปะพื้นบ้าน. สงขลา: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ภาคใต้.
มัลลิกา คณานุรักษ์. (2550). หนังสือคติชนวิทยา ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือภาคใต้
(พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.
ระวิวรรณ โอฬารรัตน์มณี. (2558). รูปแบบบ้านเรือนของกลุ่มชาติพันธุ์ในอุษาคเนย์ (พิมพ์ครั้งที่ 3).
เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
รัชกานต์ ฉิมประเสริฐ. (2556). พัฒนาการของเรือนพื้นถิ่นซึ่งสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมชุมชน ลุ่มน้ำทะเลสาบ
สงขลา ตำบลท่าหิน อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา. (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต ไม่ได้
ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยศิลปากร. นครปฐม.
วันดี พินิจวรสิน และคณะ. (2560). ลักษณะการคงอยู่ของชุมชนเรือนพื้นถิ่นที่มีลักษณะไทยในพื้นที่ลุ่มนํ้าเจ้าพระยาตอนล่าง : กรณีศึกษาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
วิเชษฐ์ แสงดวงดี และคณะ. (2563). นวัตกรรมสื่อสร้างสรรค์แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมส่งเสริมการท่องเที่ยว
ชุมชน ตามแนวโอทอปนวัตวิถี: กรณีศึกษาบ้านคลองโยง ตำบลศาลายา อำเภอพุทธมณฑล จังหวัด
นครปฐม. วารสารวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม, 7(1), 157 – 172. สืบค้นเมื่อวันที่
กรกฎาคม 2563, จาก https://so03.tci- thaijo.org/index.php/JMSNPRU/issue
ศรีศักร วัลลิโภดม. (2560). สร้างบ้านแปงเมือง. กรุงเทพฯ: มติชน.
สันต์ สุวัจฉราภินันท์. (2558). ว่าด้วยทฤษฎีสถาปัตยกรรม: พื้นที่สาธารณะและพื้นที่ทางสังคม (พิมพ์ครั้งที่ 2).
เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สุภาวดี เชื้อพราหมณ์ และอรศิริ ปาณินท์. (2557). การปรับตัวของวิถีชีวิตพื้นถิ่นที่ปรากฏในเรือนของชุมชน
ไทยพุทธ ลุ่มทะเลสาบสงขลา. วารสารสงขลานครินทร์ (ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์), 20(2),
-116. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2564, จาก https://kukr2.lib.ku.ac.th
/kukr es/BKN_ARCH/search_detail/result/328094.
อมฤต หมวดทอง. (2557). เรือนพื้นถิ่นในระบบนิเวศน์สามน้ำล่ะมุน้ำทะเลสาบสงขลาในเขตจังหวัดพัทลุง และ
นครศรีธรรมราช. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยสถาปัตยกรรม การออกแบบ และสภาพแวดล้อมปี, 28,
-198. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2564, จาก https://so04.tci- thaijo.org/index.php/NAJUA-Arch/article/view/44344
อภิรักษ์ สกุลสัน และคณะ. (ม.ป.ป.). วัฒนธรรมท้องถิ่นอำเภอเกาะยาว. ม.ป.พ..
