การเมืองกับการเดินทางในวรรณกรรมการเดินทางไทย ตั้งแต่สมัยอยุธยา-รัชกาลที่ 5 กรุงรัตนโกสินทร์ ; Politics and Travel in The travel-Related Thai Literature from Ayutthaya Period to the Reign of King Rama 5 of Rattanakosin Period

Abstract

บทคัดย่อ

          บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม โดยมีวัตถุประสงค์การเขียนบทความนี้เพื่อนำเสนอข้อค้นพบในการศึกษาเกี่ยวกับประเด็นการเมืองที่ส่งผลให้เกิดการเดินทางในวรรณกรรมการเดินทางไทยตั้งแต่สมัยอยุธยา-รัชกาลที่ 5 กรุงรัตนโกสินทร์ โดยจะศึกษาจากตัวบทวรรณกรรมการเดินทางประเภทนิราศและจดหมายเหตุการเดินทาง ซึ่งพบว่า การเดินทางเพื่อประโยชน์ทางการเมืองมีจุดประสงค์ในการเดินทางอยู่ 4 จุดประสงค์หลัก คือ การเดินทางของทูตสันถวไมตรีไปมาระหว่างประเทศ การเดินทางเพื่อการศึกสงคราม  การเดินทางเพื่อการสำรวจทรัพยากรของอาณาจักร และการเดินทางเพื่อเยี่ยมชมอาณานิคมและเจ้าอาณานิคมตะวันตก จุดประสงค์ดังกล่าวมาแสดงให้เห็นถึงความต้องการที่จะรักษาผลประโยชน์ของอาณาจักรและรัฐในแต่ละยุคสมัยจึงเกิดการเดินทางของกลุ่มคนในราชสำนักเพื่อเป็นการสร้างความสัมพันธ์ทางการเมืองระหว่างประเทศ เพื่อเป็นการปกป้องอธิปไตยรวมถึงการขยายอาณาเขตของอาณาจักร เพื่อเป็นการสำรวจและจัดเก็บทรัพยากรของรัฐในพื้นที่ต่าง ๆ ที่รัฐมีอำนาจอธิปไตยเหนืออยู่ รวมถึงเพื่อเป็นการเตรียมการรับมือลัทธิล่าอาณานิคมชาวตะวันตกเพื่อไม่ให้ประเทศตกเป็นเมืองขึ้นของชาวตะวันตกในช่วงรัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

Abstract

          This article is a thesis partial fulfillment of Doctor of Philosophy, Department of Thai, Faculty of Humanities and Social Sciences, Mahasarakham University with its objective to present the findings of the study of political issues responsible for travel in the travel-related Thai literature from Ayutthaya Period to King Rama 5 of Rattanakosin Period. Nirat Poetry, a type of travel literature and travel archives have been investigated finding that traveling for political benefits concerns 4 major purposes of international diplomacy, battles and wars, exploration of natural resources of the kingdom, and visit to the western colonists and the colonies. The aforementioned purposes demonstrate the need to protect the interests of the kingdom and the state in each period, encouraging travel of the royal court to support international political relations, to maintain the sovereignty and the expansion of the kingdom territory, to explore and preserve government resources in areas under the state sovereignty, as well as to prepare for and prevent Western colonialism during the reigns of King Rama 4 and King Rama 5 of Rattanakosin Period.