พิธีกรรมความเชื่อเกี่ยวกับการเกิดและการตายของชาวบ้านไทยพุทธ ในอำเภอสายบุรีและอำเภอปะนาเระ จังหวัดปัตตานี; Ritual of Birth and Death of Thai Buddhists in Sai buri and Panara District, Pattani

บทคัดย่อ

         งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพิธีกรรมความเชื่อเกี่ยวกับการเกิดและการตายของชาวบ้านไทยพุทธในอำเภอสายบุรีและอำเภอปะนาเระ จังหวัดปัตตานี แบ่งพิธีกรรมออกเป็น 2 ส่วน คือ การเกิดและการตาย  โดยมีผลการศึกษาดังนี้

          พิธีกรรมความเชื่อเกี่ยวกับการเกิด แบ่งออกเป็น 3 ช่วง คือ ช่วงตั้งครรภ์ ช่วงคลอด ช่วงหลังคลอด ในช่วงตั้งครรภ์ชาวบ้านมีความเชื่อที่เกี่ยวกับความปลอดภัยของเด็กในครรภ์และของหญิงตั้งครรภ์เป็นหลัก ซึ่งเป็นความเชื่อเกี่ยวกับอำนาจเหนือธรรมชาติ การวางตนอยู่ในความไม่ประมาท การพยายามทำให้ทารกคลอดได้ง่าย การเตรียมการให้เด็กที่คลอดออกมามีสุขภาพและผิวพรรณดี เจริญเติบโตอย่างปลอดภัย ในช่วงคลอดมีความเชื่อเกี่ยวกับความปลอดภัยในการคลอด เพื่อให้คลอดได้ง่ายและสะดวก ความปลอดภัยและการเจริญเติบโตของเด็กให้มีสุขภาพแข็งแรง การมีความเจริญก้าวหน้าในชีวิต โดยขอกำลังใจจากอำนาจเหนือธรรมชาติและคนรอบข้างที่ใกล้ชิด การให้ความสำคัญกับรกที่ห่อหุ้มทารกมาตั้งแต่เริ่มสร้างตัวเองอยู่ในครรภ์ ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งที่ให้คุณกับเด็ก โดยการหาสถานที่กลบฝังทำลายให้เป็นอย่างดี และช่วงหลังคลอด ผู้เป็นแม่จะต้องดูแลสุขภาพให้แข็งแรงเพื่อพร้อมรับมือกับการเลี้ยงดูลูกน้อยตามความเชื่อทั่วไป ดังนั้น การคาดหวังให้อาการบาดเจ็บทุเลาลงตามธรรมชาติจึงยังไม่เพียงพอ ต้องพึ่งแรงใจจากคนรอบข้าง และพึ่งพาอาศัยอำนาจเหนือธรรมชาติเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจ ทั้งยังก่อให้เกิดความสามัคคีขึ้นในหมู่วงศาคณาญาติและเพื่อนบ้านที่ร่วมกันประกอบพิธีกรรม

          พิธีกรรมความเชื่อเกี่ยวกับการตาย แบ่งออกเป็น 3 ช่วงคือ ช่วงใกล้เสียชีวิต ช่วงทำศพ ช่วงหลังเผาศพ ในช่วงใกล้เสียชีวิตมีพิธีกรรมเกี่ยวกับการจำเริญอายุ และความเชื่อที่เกี่ยวกับความฝันและลางสังหรณ์ต่าง ๆ ส่วนในช่วงทำศพมีข้อห้ามระหว่างการตั้งศพ การจัดการศพ อาหารสำหรับเซ่นศพ การเคลื่อนย้ายและการเผาศพ ความสัมพันธ์ระหว่างศพกับญาติ อาหารในงาน คนป่วยกับการไปร่วมงาน ของใช้ส่วนตัว การมัดตราสัง การสวดพระอภิธรรม การบวชหน้าศพและหน้าไฟ การชักผ้าบังสุกุล การหว่านกำพลิก การวางดอกไม้จันทน์ รวมถึงความเกี่ยวข้องกับสัปเหร่อ และในช่วงหลังเผาศพมีความเชื่อที่เกี่ยวเนื่องกับสุขภาพและสวัสดิภาพ จึงมีการประกอบพิธีดับธาตุ พิธีเก็บอัฐิ การทำบุญอุทิศให้ผู้ตายและทำบุญอัฐิ เพื่อให้ผู้ตายได้ใช้ชีวิตอย่างสุขสบายในภพภูมิใหม่

                                                                                     Abstract

          This research aimed to study beliefs and rituals concerning birth and death of the Thai Buddhists in Saiburi and Panare districts, Pattani province.  Documentary study and interview were used in collecting data.  The interview subjects included the Thai-Buddhists residents of Tungkla and Pan villages in Saiburi, and Don and Kuan villages in Panare, Pattani who specialized and comprehended the process of birth and death rituals.  The findings were concluded as followed.

          Birth ritual was grouped into 3 stages: pregnancy, delivery, and postpartum.  During pregnancy, the villagers primarily believed in supernatural power focusing on safety of unborn child and its mother which covered careful living, easy childbearing, and preparation for good health, and secure growing up of the infant. 

          Regarding delivery stage, the villagers directed their attention toward harmless childbirth, life, health, and progression of the baby.  They asked for moral support from supernatural power and the intimate.  Placenta of the infant was placed great importance on and well buried in order to express their gratitude for it.

          Like other regions of Thailand, the villagers in this area believed that after giving birth, mothers had to recover and remain in good health for raising their baby.  Natural power and moral support from their loving ones were, therefore, crucial in encouraging and healing the mothers. The gather of relatives and neighbors for postpartum rituals also indicated their harmony. 

          Death ritual was divided into 3 periods: dying, funeral, and after cremation.  Owing to the villagers’ beliefs in dreams, premonitions, and religious influences, they, therefore, performed rituals that would extend a person’s life.  During funeral, they hold their beliefs on prohibitions during body placement; body preparation; food offered to the body; ways to move the body; cremation; relationship between the body and relatives; food provided to guests of the funeral; the presence of the sick at the funeral; personal objects of the body; body biding; chanting prayers; ordaining in front of the coffin and during cremation; accepting Pangsukula cloth; throwing of wrapped coins; placing wood flowers for cremation; and the connection with the undertaker.  After cremation, as the villagers’ beliefs involved religion, health and safety, the rituals performed included collecting the bones and recreating the shape of the body; keeping the bones, and making merit for the dead body, and the bones for happy living in the new Bhava.