การเปรียบเทียบคัมภีร์วิสุทธิมรรคและคัมภีร์วิมุตติมรรคเชิงวรรณกรรมวิจารณ์; A Comparative Study of Visuddhimagga and Vimuttimagga Scripture According to the Literary Criticism

Abstract

          คัมภีร์วิสุทธิมรรคเป็นคัมภีร์แต่งโดยพระพุทธโฆสาจารย์ แห่งสำนักมหาวิหาร ส่วนคัมภีร์วิมุตติมรรค แต่งโดยพระอุปติสสะเถระแห่งสำนักอภัยคีรีวิหาร ทั้งสองคัมภีร์เป็นประเภทปกรณ์วิเสสที่ได้การยอมรับว่าอธิบายพระไตรปิฎกดีที่สุด  ผลการศึกษาเปรียบเทียบคัมภีร์ทั้งสองเชิงวรรณกรรมวิจารณ์ พบว่ามีทั้งความคล้ายคลึงกันและแตกต่างกันคือ (1) ด้านโครงสร้างคัมภีร์ ทั้งสองคัมภีร์วางลำดับเนื้อหาเป็นไปตามหลักไตรสิกขาคือศีล สมาธิ และปัญญา รวบรวมเนื้อหาไตรสิกขาไว้เป็นหมวดหมู่  (2) ด้านลักษณะการแต่งเป็นแบบวิมิสสะคือผสมผสานร้อยแก้วกับร้อยกรอง  (3) ด้านวิธีการอธิบายเนื้อหา ทั้งสองคัมภีร์มีความคล้ายคลึงกันคือเป็นลักษณะการตั้งคำถามคำตอบ ยกอุปมาอุปไมยเปรียบเทียบประกอบการอธิบาย  ในประเด็นที่แตกต่างกันคัมภีร์ทั้งสองใช้บทอุทเทสหรือบทตั้งต่างกัน คัมภีร์วิสุทธิมรรคอธิบายเนื้อความมาก อ้างอิงข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ มีการวินิจฉัยความ ดำเนินการอธิบายตามแนววิสุทธิ 7 และญาณ 16 ในขณะที่คัมภีร์วิมุตติมรรคอธิบายเนื้อหาแบบกระชับไม่อ้างอิงข้อมูลมากนัก ไม่มีการวินิจฉัยความ  (4) ด้านคุณค่าทางวรรณกรรมบาลี คัมภีร์ทั้งสองให้คุณค่าด้านประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาในประเทศศรีลังกา หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา และสำนวนภาษาทางศาสนา  (5) ด้านอิทธิพลต่อการศึกษาพระพุทธศาสนา ทั้งสองคัมภีร์เป็นต้นแบบการปฏิบัติกรรมฐานตามแนวพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งคัมภีร์วิสุทธิมรรคจัดเป็นตำราอีกเล่มหนึ่งที่สำคัญในหลักสูตรการศึกษาภาษาบาลีของคณะสงฆ์ไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

                                                                                        Abstract

          Visuddhimagga written by Buddhaghosa belongs to Mahavihara school, and Vimuttimagga authored by Arahanta Upatissa belongs to Abhayagirivihara school. Both of them were categorized as the best special texts to the Tipitaka. The results of a comparative study on the context of literary criticism are as follows. (1) On the structure, both of them have been designed the subject-matter following the Threefold Training, i.e., morality meditation and wisdom, explaining them in group. (2) Writing styles are mixed between prose and poetry. (3) On the method of explanation, both of them do the same method such as question and answer method, analogy method, but they do different way on the leading articles. Visuddhimagga explains with more details citing data from various sources and interprets the meaning according to 7 visuddhis and 16 ñāṇa while Vimuttimagga gives shorter explanation without reference and justification. (4) On the Pali literary work valuation, both of them explore the value of Sri Lankan Buddhist history, principles of Buddha’s teachings and religious language (5) As the influenced texts towards Buddhist study, both of them are manuals for practice meditation, and especially Visuddhimagga has been counted as a great treatise in the ecclesiastical curriculum of Thai Sangha from the former time till the present time.