การพัฒนาวิสาหกิจชุมชนสู่ความสำเร็จ กรณีศึกษาวิสาหกิจชุมชนกลุ่มการท่องเที่ยว เกษตรวิถีชุมชนห้วยแม่เพรียง ตำบลห้วยแม่เพรียง อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

บทคัดย่อ

          การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบริบทชุมชน ประวัติการจัดตั้งและการพัฒนาเส้นทางเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงเกษตรวิถีชุมชน 2) ศึกษาสภาพการบริหารจัดการ 3) ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนาวิสาหกิจชุมชน และ 4) ศึกษาปัญหาอุปสรรคและแนวทางการพัฒนา เพื่อให้วิสาหกิจชุมชนกลุ่มการท่องเที่ยวเกษตรวิถีชุมชนห้วยแม่เพรียง ตำบลห้วยแม่เพรียง อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรีประสบความสำเร็จ กลุ่มผู้ให้ข้อมูล จำนวน 12 คน ประกอบด้วยเจ้าหน้าภาครัฐ ประธานกลุ่มวิสาหกิจ คณะกรรมการและสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจ ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน นักท่องเที่ยว และร้านค้าที่รับสินค้าจากกลุ่มวิสาหกิจฯ ได้มาด้วยวิธีการเลือกแบบเจาะจง โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ของกลุ่มผู้ให้ข้อมูล และจากเอกสาร ตำรา

          ผลการวิจัยพบว่าบริบทชุมชน ประวัติของกลุ่มการท่องเที่ยวเกษตรวิถีชุมชนห้วยแม่เพรียงจัดตั้งขึ้น เพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชน โดยเน้นการนำทรัพยากรจากธรรมชาติมาจำหน่าย แปรรูป และเป็นแหล่งเรียนรู้ ส่วนเส้นทางเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงเกษตรวิถีชุมชน ประกอบด้วย 3 จุดที่สำคัญ ได้แก่ 1) แหล่งท่องเที่ยวสวนผลไม้ต่าง ๆ 2) แหล่งท่องเที่ยวการส่องนกเงือกและนกต่าง ๆ และ 3) แหล่งท่องเที่ยวปั่นจักรยานชมวิว การบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนกลุ่มการท่องเที่ยวเกษตรวิถีชุมชนห้วยแม่เพรียง กลุ่มมีการซื้อผลผลิตทางการเกษตรจากชุมชนด้วยกันเอง เพื่อเป็นการสนับสนุนผลผลิตของชุมชน ลดต้นทุนในการผลิตและได้วัตถุดิบที่มีคุณภาพ กลุ่มมีการจัดตั้งศูนย์กลาง การผลิต เพื่อควบคุมและตรวจสอบคุณภาพการผลิตให้ได้มาตรฐาน ผลิตภัณฑ์มีเพียงพอต่อการส่งออก กลุ่มมีการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่ชัดเจนกลุ่มมีช่องทางการจำหน่ายสินค้าที่มีความหลากหลาย กลุ่มมีการสร้างความประทับใจและความพึงพอใจให้แก่ลูกค้า ปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนาให้ประสบความสำเร็จ ประกอบด้วยปัจจัยภายใน พบว่าสมาชิกทุกคนมีบทบาทร่วมกันในการพัฒนากลุ่ม การจัดตั้งกลุ่ม รวมทั้งการบริหารจัดการภายในกลุ่มร่วมกัน มีการวางแผนการดำเนินงานของกลุ่มอย่างมีประสิทธิภาพ มีการประชุมกลุ่มเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและวางแผนร่วมกัน มีกิจกรรมของกลุ่มและการวางระบบภายในกลุ่มร่วมกัน มีการพัฒนากระบวนการผลิตอย่างสม่ำเสมอ มีการจัดการด้านการเงิน การจัดทำบัญชี ปัจจัยภายนอก พบว่ากลุ่มมีเครือข่ายที่ทำการฝากขาย และได้รับการสนับสนุนและส่งเสริมจากหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง ด้านปัญหา อุปสรรคในพัฒนา พบว่าคู่แข่งการตลาดมีจำนวนมาก แนวทางในการพัฒนากลุ่มสู่ความสำเร็จ จำเป็นที่ต้องให้ความสำคัญ กับสมาชิก การตลาด การประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ การออกแบบผลิตภัณฑ์ การใช้เทคโนโลยีเพื่อการประชาสัมพันธ์ หน่วยงานภาครัฐและเอกชนมีความสำคัญต่อการสร้างเส้นทางการท่องเที่ยว การท่องเที่ยวเกษตรวิถีชุมชน การประสานงานระหว่างหน่วยงานให้เกิดความร่วมมือและการสนับสนุนที่ยั่งยืน