ความรับผิดทางอาญาและพระธรรมวินัยของพระภิกษุ : ศึกษากรณีพระภิกษุกระทำความผิดฐานฉ้อโกง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และวิวัฒนาการของพระพุทธบัญญัติปาราชิกสิกขาบทที่ 2 กรณีพระภิกษุกระทำความผิดฐานฉ้อโกง และกฎหมายสงฆ์ที่เกี่ยวข้อง 2) ศึกษาประมวลกฎหมายอาญา และกฎหมายที่เกี่ยวข้องในเรื่องความผิดฐานฉ้อโกง รวมทั้งกฎหมายต่างประเทศที่เกี่ยวข้อง 3) วิเคราะห์เปรียบเทียบความผิดฐานฉ้อโกงตามประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธบัญญัติปาราชิก สิกขาบทที่ 2 และ 4) เสนอแนะแนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหาที่เกิดจากพระภิกษุกระทำความผิดฐานฉ้อโกง ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาเอกสาร เก็บรวบรวมข้อมูลและทำการวิเคราะห์ข้อมูลจากการสังเคราะห์ และเปรียบเทียบข้อมูลในเชิงพรรณนา เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อสรุปและข้อเสนอแนะ ผลการวิจัยพบว่า 1) พระพุทธบัญญัติปาราชิกสิกขาบทที่ 2 กรณีพระภิกษุกระทำความผิดฐานฉ้อโกง มีบัญญัติไว้อยู่ข้อหนึ่ง กล่าวคือ ทุติยปาราชิกกัณฑ์ ว่าด้วยปาราชิกสิกขาบทที่ 2 “ห้ามภิกษุถือเอาของที่เจ้าของไม่ได้ให้ ตั้งแต่ราคา 5 มาสกขึ้นไป” หากภิกษุรูปใดฝ่าฝืนจะต้องอาบัติปาราชิก อันเป็นอาบัติหนักที่สุด มีมูลเหตุเริ่มต้นจากพระภิกษุฉ้อโกงทรัพย์คือไม้ของหลวงเพื่อนำมาสร้างกุฎีของตน โดยใช้วาจาคำพูดหลอกลวงเจ้าพนักงานรักษาไม้ของหลวงด้วยข้อความอันเป็นเท็จ ปัจจุบันมหาเถรสมาคมมีอำนาจในการตรากฎเถรสมาคม ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535 2) กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความผิดฐานฉ้อโกง ประกอบด้วย ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 341 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 342 เหตุแห่งการเพิ่มโทษในความผิดฐานฉ้อโกง และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 343 ความผิดฐานฉ้อโกงประชาชน 3) การเปรียบเทียบความผิดฐานฉ้อโกงตามประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธบัญญัติปาราชิก สิกขาบทที่ 2 มีองค์ประกอบความผิดสอดคล้องกัน ยกเว้น เรื่องการกำหนดมูลค่าความเสียหาย กล่าวคือ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341 และ มาตรา 343 ไม่มีการกำหนดมูลค่าความเสียหาย ส่วนในพุทธบัญญัติปาราชิก มีการกำหนดมูลค่าความเสียหายไว้ว่า ราคา 5 มาสก ขึ้นไป เป็นอาบัติปาราชิก และ ราคา 1 มาสก แต่ไม่ถึง 5 มาสก เป็นอาบัติทุกกฎ อีกประการหนึ่งที่มีความแตกต่างกัน คือ เรื่องการยอมความ กล่าวคือ ความผิดฐานฉ้อโกงตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341 สามารถยอมความได้ แต่หากเป็นความผิดฐานฉ้อโกงใน มาตรา 343 อันเป็นความผิดฐานฉ้อโกงประชาชนจะไม่สามารถยอมความได้ ส่วนในพระพุทธบัญญัติทุติยปาราชิก และอนุพุทธบัญญัติทุติยปาราชิก บัญญัติให้ภิกษุต้องอาบัติปาราชิก หรืออาบัติทุกกฎ ตามมูลค่าความเสียหาย 4) เสนอแนวทางป้องกัน คือ กำหนดโทษทางอาญาที่จะนำมาใช้แก่ผู้ซึ่งปลอมตัวเป็นพระภิกษุหรือตัวพระภิกษุที่กระทำความผิดฐานฉ้อโกง