แนวทางการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามหลักสติปัฏฐาน 4 ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทอง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความคิดสร้างสรรค์ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทอง 2) เพื่อศึกษาวิธีการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามหลักสติปัฏฐาน 4 ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทอง 3) เพื่อเสนอแนวทางการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามหลักสติปัฏฐาน 4 ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทอง เป็นการวิจัยแบบผสานวิธีระหว่างการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ประกอบด้วยการวิจัยเชิงปริมาณใช้แบบสอบถามครูศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดอ่างทอง 194 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพื้นฐาน คือ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2) การวิจัยเชิงคุณภาพ สัมภาษณ์กลุ่มผู้บริหาร ครู จำนวน 5 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ความคิดสร้างสรรค์ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทอง ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณารายด้าน พบว่า อยู่ในระดับมากทั้ง 3 ด้าน คือ ด้านความคิดคล่องแคล่ว ด้านความคิดยืดหยุ่น และด้านความคิดริเริ่ม โดยมีความสามารถคิดแก้ปัญหาได้รวดเร็วในการปฏิบัติงาน ความคิดยืดหยุ่นที่เกิดขึ้นทันที  สามารถที่จะพยายามคิดได้หลายอย่างอย่างอิสระ มีลักษณะความคิดแปลกใหม่ แตกต่างจากความคิดธรรมดา 2) วิธีการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามหลักสติปัฏฐาน 4 ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทอง ในด้านความคิดยืดหยุ่นซึ่งเป็นด้านที่น้อยที่สุดของระดับความคิดสร้างสรรค์ ในส่วนข้อที่น้อยที่สุด 2 อันดับ คือ (1) ความคิดในรายละเอียด เพื่อตกแต่ง หรือขยายความคิดหลักให้ได้ความหมายสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ด้วยการพิจารณาเห็นกาย มีความเพียรมีสัมปชัญญะ มีสติ การเรียนรู้สิ่งภายนอกพิจารณาให้เข้าใจความจริง เห็นจิต แลเห็นธรรม มีความคิดในรายละเอียด เพื่อตกแต่ง หรือขยายความคิดหลักให้ได้ความหมายสมบูรณ์ยิ่งขึ้น (2) มีความสามารถคิดแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้อย่างคลองแคล้วทันสถานการณ์ มีสติเพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้อย่างคล่องแคล้วทันสถานการณ์ การปฏิบัติสติปัฏฐาน 4 ในขั้นต้นนั้น ต้องใช้สติเป็นบาทฐานในการปฏิบัติ มีความสามารถคิดแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้อย่างคลองแคล้วทันสถานการณ์โดยนำทักษะอื่นๆ มาเป็นตัวช่วยได้การแก้ปัญหา 3) แนวทางการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามหลักสติปัฏฐาน 4 ของครูการศึกษาพิเศษจังหวัดอ่างทองเน้นด้านความคิดยืดหยุ่น ได้แก่ สามารถที่จะพยายามคิดได้หลายอย่างอย่างอิสระ รับฟังความคิดเห็นของคนอื่นด้วยเหตุผลได้เสมอ คิดได้หลากหลาย  และสามารถคิดดัดแปลงจากสิ่งหนึ่งไปเป็นหลายสิ่งได้ดี พิจารณาเห็นกาย มีความเพียรมีสัมปชัญญะ มีสติ การเรียนรู้สิ่งภายนอกพิจารณาให้เข้าใจความจริง พิจารณาเห็นจิต แลเห็นธรรม มีความคิดในรายละเอียด เพื่อตกแต่ง แก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้อย่างคล่องแคล้วทันสถานการณ์ มีกระบวนการในการแก้ปัญหาได้อย่างเหมาะสมกับปัญหาที่เกิดขึ้นใช้เหตุผลในการตัดสินใจไม่ยึดติดวิธีการแก้ปัญหาแบบเดิมๆ นำทักษะอื่นๆ มาเป็นตัวช่วยได้การแก้ปัญหา มีสติเป็นพื้นฐานในการคิดหาแนวทาง เหตุผลในการแก้ไข