เมื่อเรามี “บารมี” ต่างกัน: การศึกษาอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ในคลังข้อมูลภาษาไทยแห่งชาติ ตามแนวอรรถศาสตร์ปริชานและวัจนปฏิบัติศาสตร์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บารมีตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2556) ซึ่งเป็นนิยามทางพุทธศาสนามีความหมายต่างออกไปจากความหมายของบารมีที่ผู้คนใช้ในชีวิตประจำวัน การวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ถ้อยคำ
อุปลักษณ์ที่สะท้อนมโนทัศน์บารมีในภาษาไทย โดยใช้แนวคิดอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ตามแนวอรรถศาสตร์
ปริชานและศึกษาหน้าที่ของอุปลักษณ์ตามแนววัจนปฏิบัติศาสตร์ เก็บข้อมูลจากคลังข้อมูลภาษาไทยแห่งชาติของภาควิชาภาษาศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผลการวิจัยพบว่า ถ้อยคำอุปลักษณ์สะท้อนมโนทัศน์เกี่ยวกับบารมี 7 มโนอุปลักษณ์ ได้แก่ [บารมี คือ ผู้มีอำนาจ] [บารมี คือ ต้นไม้ใหญ่] [บารมี คือ วัตถุสิ่งของ] [บารมี คือ ของมีค่า] [บารมี คือ สิ่งก่อสร้าง] [บารมี คือ การแข่งขัน] และ [บารมี คือ รังสี] บารมีที่ถูกเปรียบกับผู้มีอำนาจ คือ วงความหมายที่พบถ้อยคำอุปลักษณ์มากที่สุด ส่วน [บารมี คือ การแข่งขัน] และ [บารมี คือ รังสี] คือวงความหมายที่พบถ้อยคำอุปลักษณ์น้อยที่สุด มโนทัศน์เหล่านี้ได้ทำหน้าที่เรียบเรียงความ และถ่ายทอดความคิดเพื่ออธิบายสิ่งที่เป็นนามธรรมให้เห็นคุณสมบัติของบารมีเป็นรูปธรรมมากขึ้น อีกทั้ง ยังทำหน้าที่ด้านบุคคลสัมพันธ์โดยได้กำหนดมุมมองของบารมีขึ้นมาเพื่อแสดงให้เห็นว่าเมื่อใช้คำว่าบารมีสื่อสารกับบุคคลทั่วไป บารมีสามารถแสดงความหมายผ่านถ้อยคำอุปลักษณ์ที่มีความหมายเชิงบวกและเชิงลบได้ ต่างจากเมื่อใช้คำว่าบารมีกล่าวถึงสถาบันพระมหากษัตริย์ ถ้อยคำอุปลักษณ์จะแสดงความหมายเชิงบวกเท่านั้น เนื่องจากอาจเป็นเพราะเพื่อทรงไว้ซึ่งความสง่างามและภาพลักษณ์ที่ต้องเป็นที่พึ่งหรือสร้างความผาสุกให้แก่ประชาชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
ขจรศักดิ์ ไทยประยูร และ สมเกียรติ วันทะนะ. (2560). บารมีทางการเมืององพลเอกเปรม ติณสูลานนท์.
วารสารการบริหารปกครอง, 6(1), 86-108. https://so01.tci-thaijo.org/
index.php/gjournal-ksu/article/view/88486/69571.
ณัฐพร พานโพธิ์ทอง. (2556). วาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ตามแนวภาษาศาสตร์: แนวคิดและการนำมา
ศึกษาวาทกรรมในภาษาไทย. โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นันทนา วงษ์ไทย. (2554). อุปลักษณ์ประสาทสัมผัสในภาษาไทย: การศึกษาตามแนวภาษาศาสตร์ปริชาน.
[วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
นันทนา วงษ์ไทย. (2555). อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับความตายในภาษาไทย. วารสารภาษาและ
วัฒนธรรม, 31(1), 43-64. http://www.lc.mahidol.ac.th/ lcjournal/FullPaper/JLC31-1-Nuntana-WT.pdf.
ปิยะภรณ์ อบแพทย์. (2552). อุปลักษณ์เกี่ยวกับชีวิตในหนังสือธรรมะ. [วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต
ไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รัชนีย์ญา กลิ่นน้ำหอม. (2551). อุปลักษณ์ที่นักการเมืองไทยใช้ : การศึกษาตามแนวอรรถศาสตร์ปริชาน
และวัจนปฏิบัติศาสตร์. [วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสภา. (2556). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. ศิริวัฒนา
อินเตอร์พริ้นท์.
วรวรรณา เพ็ชรกิจ. (2551). การศึกษาอุปลักษณ์เกี่ยวกับโรคมะเร็งในภาษาไทยตามแนวปริชานศาสตร์
และวัจนปฏิบัติศาสตร์. [วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์]. จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย.
วุฒินันท์ แก้วจันทร์เกตุ. (2555). กิเลส: การศึกษาอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ในภาษาไทย.
วารสารมนุษยศาสตร์, 19(2), 24-41. https://tci-thaijo.org/index.php/abc/article/view
/54110/44912.
วุฒินันท์ แก้วจันทร์เกตุ. (2566). ความเครียด: การศึกษาอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ของผู้ใช้ภาษาไทย
ในทวิตเตอร์. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 23(3), 111-139.
https://so03.tci-thaijo.org/index.php/liberalarts/article/view/264020.
ศิระวัสฐ์ กาวิละนันท์. (2561). นิสัย: การศึกษาอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ ในคลังข้อมูลภาษาไทยแห่งชาติ
ตามแนวอรรถศาสตร์ปริชานและวัจนปฏิบัติศาสตร์. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร,
(1), 42-23. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/jasu/article/view/193654/134851
ศิริพร ภักดีผาสุข. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับอัตลักษณ์และแนวทางการนำมาศึกษาภาษาไทย.
โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศุภชัย ต๊ะวิชัย. (2549). อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์แสดงอารมณ์โกรธในภาษาไทย. [วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหา
บัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุรเชษฐ์ พิชิตพรหมเผ่า (2553). อุปลักษณ์ชีวิตในหนังสือแนะนำการดำเนินชีวิต : การศึกษาความสัมพันธ์
ระหว่างภาษากับมโนทัศน์. [วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิตไม่ได้ตีพิมพ์].
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุวรรณนา ตั้งทีฆะรักษ์. (2556). ภาษาและวัฒนธรรม. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยกรุงเทพ.
Chateris-Black. (2005). Politicians and Rhetoric: The Persuasive Power pf Metaphor.
Palgrave.
Crowley, T. (1987). An Introduction to Historical Linguistics. University of Papua Ne Guinea
Press.
Foley, W. (1997). Anthropological Linguistics: An Introduction. Blackwell.
Goatly, A. (1997). The Language of Metaphors. Routledge.
Kaewjungate, W., Kavilanan, S., & Khaisingto, P. (2023). /tan-hǎa/ or lust: A study of
conceptual metaphors from a Thai perspective. Kasetsart Journal of Social Sciences,
(1), 301-310. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/kjss/article/view/264479
Kövecse, Z. (2002). Metaphor : A Practical Introduction. Oxford University Press.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980, 2003). Metaphors We Live By. University of Chicago.
