ยุติธรรมเชิงสมานฉันท์กับการจัดการความขัดแย้งของชุมชนควนโส

Abstract

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษายุติธรรมเชิงสมานฉันท์กับ การจัดการความขัดแย้งของชุมชนควนโส ตำบลควนโส อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา โดยใช้  การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกผู้นำชุมชน เจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่ และกลุ่มชาวบ้านทั้ง 11 หมู่บ้าน ตลอดจนใช้การสนทนากลุ่มและการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม ผลการศึกษา พบว่า ความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในชุมชนมีหลายคู่กรณีทั้งระหว่างชาวบ้านในชุมชน ระหว่างคนในและคนนอกชุมชน และระหว่างรัฐกับชุมชน โดยมีความขัดแย้งทั้งในระดับที่แสดงออกและไม่แสดงออกรวมถึงความขัดแย้งที่อยู่ในระดับความคิด โดยที่มาของความขัดแย้งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับการใช้ทรัพยากรของชุมชนทั้งในมิติการใช้ประโยชน์ที่ดิน การทำประมง และการใช้ทรัพยากรจากป่าเสม็ด ซึ่งทุกมิติมีความเชื่อมโยงกัน ทั้งนี้ชุมชนมีรูปแบบการจัดการความขัดแย้งตั้งแต่ใช้การเจรจาไกล่เกลี่ยโดยอาศัยระบบเครือญาติและผ่านคนกลางซึ่งเป็นที่ยอมรับนับถือและไว้เนื้อเชื่อใจกัน ส่วนความขัดแย้งระหว่างชาวบ้านและรัฐ ยังคงเป็นความขัดแย้งที่ต้องร่วมกันหาแนวทางผสานความร่วมมือเพื่อ  การจัดการทรัพยากรของชุมชนต่อไป 

อนึ่ง เมื่อความขัดแย้งเกิดขึ้น หากสังคมยึดหลักแนวคิดสมานฉันท์ที่มีหลักการคิดเชิงบวก มุ่งแก้ปัญหาความขัดแย้งเพื่อให้เกิดการฟื้นสัมพันธภาพระหว่างคู่กรณี หรือการยอมรับเข้าใจซึ่งกันและกันอย่างมีความเอื้ออาทรและมีความเมตตา ย่อมเป็นอีกแนวทางหนึ่งในการพัฒนากระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ให้เกิดขึ้นในชุมชนได้

คำสำคัญ: ยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ การจัดการความขัดแย้ง ชุมชนควนโส

Abstract

This qualitative research aimed to investigate the implementation of restorative justice to conflict management of Khuan So community, Khuan So sub-district, Khuan Niang district, Songkhla province. In-depth interviews, along with group discussions and participatory/non-participatory observations, were conducted with community leaders, local government officials, and residents of eleven villages. The results of the research revealed conflicts between several different parties: between people in the community, between people in the community and people from outside, and between the government and the community.  Some of the conflicts were at the level that they were expressed, while others were not, including conflicts of ideas. The causes of most conflicts were associated with community resources in the dimensions of land use, fishing, and making use of resources from the Melaleuca forest. All these dimensions were connected. The conflict management style used by the community was negotiations through kinship and respected and trusted mediators. However, conflicts between people in the community and the government remained to be resolved mutually, and cooperation in community resources management was necessary. 

In addition, it seems when a conflict emerges, if the society holds on to a positive concept of compromise that rehabilitates relationships between the conflicted parties, or mutual understanding with caring and merciful attitudes, then there can also be a way to develop a process of restorative justice in the community.

Keywords: restorative justice, conflict management, Khuan So community