การกรวดน้ำ: ความเชื่อและการปฏิบัติที่ถูกต้อง

บทคัดย่อ

         บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อและการปฏิบัติเกี่ยวกับการกรวดน้ำที่ถูกต้อง ผลการศึกษาพบว่า การกรวดน้ำหรือหลั่งทักษิโณทกเกิดขึ้นครั้งแรกในพระพุทธศาสนาสมัยพระเจ้าพิมพิสารอุทิศส่วนบุญให้แก่เปรตญาติของพระองค์ อย่างไรก็ตามสันนิษฐานว่าได้แบบอย่างจากศาสนาพราหมณ์ ซึ่งทำกันอยู่ในสมัยนั้น การถวายน้ำทักษิโณทกมีจุดมุ่งหมาย 3 อย่าง ได้แก่ 1) ถวายเพื่อล้างพระหัตถ์พระพุทธเจ้าหรือฉัน 2) เพื่อเป็นการยืนยันในการบริจาคทาน หรือการมอบถวายสิ่งใดสิ่งหนึ่ง 3) เพื่ออุทิศส่วนบุญให้แก่เปตชน, วิธีกรวดน้ำมี 4 อย่าง ได้แก่ 1) วิธีการกรวดน้ำของพระเจ้าพิมพิสาร 2) การหลั่งอุททิโสทก หรือการหลั่งอุทิโศทก เป็นการมอบกรรมสิทธิแบบเจาะจง 3) การหลั่งปัตถโนทก การให้โดยหลั่งน้ำแบบตั้งความปรารถนา 4) การกรวดแบบ สักขิโณทก  คือแบบที่ทำกันอยู่ในปัจจุบัน, การกรวดน้ำในปัจจุบันมีความเชื่อโยงกับเหตุการณ์พระแม่ธรณีได้บีบมวยผมให้น้ำ (ทักษิโณทก) ไหลบ่าท่วมมารและพญามารจนพ่ายแพ้ตอนมาญผจญพระพุทธเจ้าหลังตรัสรู้ใหม่ๆ, การกรวดน้ำในปัจจุบันแตกต่างจากสมัยพุทธกาล คือเป็นการกรวดน้ำลงบนภาชนะ ไม่ใช่การถวายทักษิโณทกหรือหลั่งน้ำบนมือผู้รับ การกรวดน้ำที่มีรูปแบบเฉพาะอย่างหนึ่งคือการกรวดน้ำหรือหลั่งทักษิโณทกตัดความสัมพันธ์กับกรุงหงสาวดีและประกาศอิสรภาพกรุงศรีอยุธยาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช, รูปแบบการกรวดน้ำที่ไม่ถูกต้องคือการใช้มือแตะแขนของผู้กรวดน้ำ, คำกรวดน้ำในบทอิมินาและบทยังกิญจิเป็นการอุทิศส่วนบุญให้แก่เทพ มนุษย์ สัตว์ ตนเอง รวมทั้งตั้งความปรารถนาให้ฝนตกต้องตามฤดูกาลด้วย ซึ่งมีทั้งความเหมือนและแตกต่างจากการกรวดน้ำแบบทั่วไปในปัจจุบัน