บทบาทของพระพุทธศาสนาที่มีในเครือข่ายสังคมออนไลน์“เฟซบุ๊ค”

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ของการศึกษาอยู่ 3 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาบทบาทของพระพุทธศาสนาในสังคมไทยที่ปรากฏบนเฟซบุ๊ค 2) เพื่อเสนอภาพตัวแทนของพระพุทธศาสนาในสังคมไทยที่ปรากฏบนเฟซบุ๊คและ3) เพื่อวิเคราะห์บทบาทของพระพุทธศาสนาในสังคมไทยที่ปรากฏบนเฟซบุ๊ค

ผลการวิจัยพบว่า เครือข่ายสังคมออนไลน์ คือ เฟซบุ๊คนี้ได้สะท้อนบทบาทของพระพุทธศาสนาครบทั้ง 7 มิติ ได้แก่ มิติด้านการปฏิบัติและการเจริญสมาธิภาวนามิติด้านหลักธรรมและคำสอนมิติด้านตำนานปรัมปรามิติด้านประสบการณ์ทางศาสนามิติด้านศีลธรรมมิติด้านสังคมและสถาบันมิติด้านศิลปวัตถุกล่าวให้ชัดขึ้นก็คือ ปรากฏการณ์ของพระพุทธศาสนาบนโปรไฟล์ต่างๆ ที่ได้ทำการคัดเลือกไว้ ได้แก่ โปรไฟล์ “PhraPaisalVisalo” ทั้งที่เป็นส่วนตัวและสาธารณะของพระไพศาล วิสาโล, โปรไฟล์ “พระมหาวุฒิชัย วชิรเมธี” และ ว. วชิรเมธี  (W.Vajiramedhi) ซึ่งเป็นสองโปรไฟล์สาธารณะของพระมหาวุฒิชัย วชิรเมธี, โปรไฟล์“หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ: BuddhadasaIndapanno Archives”ซึ่งเป็นโปรไฟล์สาธารณะของหอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ, โปรไฟล์ “เสถียรธรรมสถานSathiraDhammasathan”ซึ่งเป็นโปรไฟล์สาธารณะของเสถียรธรรมสถานพบว่าปรากฏการณ์        ของพระพุทธศาสนาได้แสดงออกให้เห็นครบทุกมิติ ยกเว้น โปรไฟล์ “Tilopa  House” ซึ่งเป็น โปรไฟล์สาธารณะของบ้านตีโลปะ โดย วิจักขณ์ พานิช ที่ไม่ปรากฏมิติด้านเรื่องเล่าและ   ปรัมปราคติ

บทบาทของพระพุทธศาสนาที่แสดงออกผ่านมิติของศาสนา    ยังได้สะท้อนภาพตัวแทนของพระพุทธศาสนาในสังคมไทยที่ปรากฏบนเฟซบุ๊คไว้อยู่ 5 ความหมาย คือ (1) “พระพุทธศาสนาแบบเน้นโลกนี้” (2) “พระพุทธศาสนาแบบไม่ผูกติดกับความเชื่อใดความเชื่อหนึ่ง” (3) “พระพุทธศาสนาแบบสำนึกในคุณค่าของธรรมชาติ” (4) “พระพุทธศาสนาแบบสังคมฆราวาส และ (5) “พระพุทธศาสนาแบบกระแสโต้” ทั้งนี้ภาพตัวแทนต่างๆ ที่ถูกประกอบสร้างขึ้นมานั้น กล่าวได้ว่าเป็นผลจากความเปลี่ยนแปลงของกระแสโลก คือ โลกาภิวัตน์ ผนวกกับกระแสความเจริญรุดหน้าของสื่อใหม่ ซึ่งก็คือ เฟซบุ๊คอันควรกล่าวได้ว่าเป็น “เงื่อนไข” หลักที่ขับเน้นให้พระพุทธศาสนาเกิดการปรับเปลี่ยน “ตำแหน่งแห่งที่” ของตนเองในยุคปัจจุบันอย่างสำคัญ