การบริหารความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจของชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงบ้านดอกบัว

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “การบริหารความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจของชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง บ้านดอกบัว จังหวัดพะเยา” นี้ได้ดำเนินงานวิจัยโดยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาโครงสร้างทางเศรษฐกิจและสังคม และความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจของชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง บ้านดอกบัว จังหวัดพะเยา และ2) เพื่อหามาตรการและแผนงานควบคุมความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจของชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง บ้านดอกบัว จังหวัดพะเยา โดยเก็บข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพจากสมาชิกหมู่บ้านดอกบัว จังหวัดพะเยา จำนวน 208 ครัวเรือน  หัวหน้าองค์กรชุมชน 10 คุ้ม หัวหน้ากลุ่มกิจกรรมการผลิตทั้งหมด 13 กลุ่ม และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง มีเครื่องมือในการวิจัย คือ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ และแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม

                ข้อค้นพบจากการศึกษามีรายละเอียดดังต่อไปนี้

                ผลการศึกษาโครงสร้างทางเศรษฐกิจและสังคม และความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจของชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง บ้านดอกบัว จังหวัดพะเยา พบว่า มีความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจ 12 ประเด็นตามลำดับความเสี่ยง คือ 1) ความเสี่ยงด้านการใช้สารเคมีในการเกษตร สำหรับการปลูกข้าว และการควบคุมวัชพืชในแปลงเกษตร 2) ความเสี่ยงด้านระบบการจัดการข้าว เกิดจากการขาดองค์ความรู้ในการบริหารจัดการด้านธุรกิจ 3) ความเสี่ยงด้านผู้สืบทอดเจตนารมณ์ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงลดน้อยลง โดยมีสาเหตุมาจากบุตรหลานไปศึกษาและประกอบอาชีพนอกพื้นที่ และขาดความสนใจที่จะสานต่ออาชีพของบิดามารดา 4) ความเสี่ยงด้านปริมาณน้ำใช้สำหรับการเกษตรลดลง เนื่องจากพื้นที่แหล่งกักเก็บน้ำของชุมชนถูกบุกรุกและเกิดภัยธรรมชาติ ทำให้เกิดการตื้นเขิน 5) ความเสี่ยงด้านองค์ความรู้เกี่ยวกับการเข้าสู่ประชาคมอาเซียนในปี 2558 เช่น ภาษาต่างประเทศ วัฒนธรรม และประเพณี  6) ความเสี่ยงด้านค่าครองชีพสูงขึ้นจากการที่คนในชุมชนมีวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป มีการบริโภคสินค้ามากขึ้น 7) ความเสี่ยงด้านวัตถุดิบสำหรับการผลิตหัตถกรรมมีจำนวนลดลงและมีราคาสูง เนื่องจากสินค้าหัตถกรรมจากชุมชนเป็นที่ต้องมากขึ้น 8) ความเสี่ยงด้านรูปแบบการบริหารจัดการโฮมสเตย์ให้เป็นระบบที่ทันสมัยและเป็นมาตรฐานเพื่อรองรับนักท่องเที่ยว 9) ความเสี่ยงด้านการใช้พลังงานทดแทนซึ่งยังมีน้อยไม่เพียงพอกับความต้องการใช้พลังงานที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง 10) ความเสี่ยงด้านการจัดการขยะในชุมชนทั้งจากคนในชุมชนเอง และนักท่องเที่ยวที่ยังขาดความตระหนักในการจัดการสิ่งแวดล้อม 11) ความเสี่ยงด้านสุขภาวะของผู้สูงอายุ และจำนวนผู้สูงอายุที่เพิ่มสูงขึ้น และ 12) ความเสี่ยงด้านยาเสพติดแพร่ระบาดในชุมชน เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของยุคโลกาภิวัตน์ เยาวชนสามารถเข้าถึงสื่อในรูปแบบต่างๆ ได้ง่ายขึ้น

ผลการหามาตรการและแผนงานควบคุมความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจของชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง บ้านดอกบัว จังหวัดพะเยา พบว่า มาตราการและแผนงานควบคุมความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจมีทั้งหมด 4 ด้าน ได้แก่ ด้านการจัดทำ

บัญชีครัวเรือน ด้านรายรับ ด้านรายจ่าย และด้านการสร้างจิตสำนึกและสืบทอดองค์ความรู้ โดยมาตรการและแผนงานควบคุมความเสี่ยงด้านเศรษฐกิจทั้งหมดได้ยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางในการแก้ปัญหา

ข้อเสนอแนะจากการวิจัย ตัวชุมชนเองควรพัฒนาศักยภาพคนในชุมชน ให้ความสำคัญและดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีการจัดการองค์ความรู้และภูมิปัญญาชาวบ้านที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน ตลอดจนสร้างเครือข่ายทั้งในระดับหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ และระดับจังหวัด เพื่อส่งเสริมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และการดำเนินกิจกรรมร่วมกัน