การจัดการความรู้อัตลักษณ์และวัฒนธรรมอาหารชุมชนไทลื้อ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

งานวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์อัตลักษณ์และวัฒนธรรมอาหารของชุมชนไทลื้อ 2) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอาหารของชุมชนไทลื้อ     3) เพื่อสร้างกลไกการธำรงอัตลักษณ์และพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอาหารของชุมชนไทลื้อ พื้นที่วิจัย ได้แก่ บ้านลวงเหนือ บ้านป่าคา และบ้านลวงใต้ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ โดยใช้วิธีคัดเลือกแบบเจาะจง กลุ่มเป้าหมาย คือ ปราชญ์ชาวบ้านหรือเจ้าของภูมิปัญญาหรือองค์ความรู้ สามารถนำภูมิปัญญาอาหารมาใช้ประโยชน์ในการดำรงชีวิต สามารถถ่ายทอดองค์ความรู้เชื่อมโยงคุณค่าภูมิปัญญาของอดีตกับปัจจุบันได้อย่างเหมาะสม จำนวน 10 คน ผู้นำชุมชน 3 คน ตัวแทนโรงเรียน 3 คน องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น 4 คน นักท่องเที่ยวชาวไทย 20 คน รวมทั้งสิ้น 40 คน ใช้วิธีคัดเลือกแบบเจาะจง โดยคัดเลือกตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้  

ผลการวิจัยพบว่า 1) อาหารไทลื้อมีอัตลักษณ์สัมพันธ์กับวิถีชีวิตเกษตรกรรมที่เน้น “กินง่าย อยู่ง่าย เรียบง่าย พอเพียง” จึงมีวัตถุดิบที่หาได้ง่ายจากผักหรือพืชที่ปลูกไว้ในครัวเรือน มีคุณค่าทางอาหาร ปลอดภัย  2) แนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอาหารของชุมชนไทลื้อที่สำคัญ 4 ประการ คือ (1) สร้างผลิตภัณฑ์ที่สามารถเชื่อมโยงและต่อยอดได้ (2) กำหนดกลยุทธ์ที่สามารถสร้างเศรษฐกิจได้ (3) ยกระดับมาตรฐานสู่ความเป็น "สากล" (4) สร้าง "ค่านิยมร่วม" หรือคุณค่าร่วมที่สอดคล้องกับผู้บริโภค  3) กลไกการธำรงอัตลักษณ์และพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอาหารของชุมชนไทลื้อมีองค์ประกอบ 4 ประการ ได้แก่ (1) การรักษาอัตลักษณ์ดั้งเดิมอย่างเหนียวแน่น (2) การสืบทอดและเผยแพร่อัตลักษณ์และวัฒนธรรมทุกมิติ (3) การสร้างพื้นที่เรียนรู้อย่างอิสระ (4) การจัดเทศกาลอาหารไทลื้ออย่างต่อเนื่อง