การวิเคราะห์หลักธรรมที่ปรากฏในศิลาจารึก ทางพระพุทธศาสนาในสมัยทวารวดี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)ศึกษาประวัติความเป็นมาศิลาจารึกทางพระพุทธศาสนา 2)ศึกษาคุณค่าของศิลาจารึกทางพระพุทธศาสนา และ 3)วิเคราะห์หลักธรรมที่ปรากฏในศิลาจารึกพระพุทธศาสนาในสมัยทวารวดี การวิจัยครั้งนี้เป็นวิจัยเชิงคุณภาพโดยค้นคว้าเอกสารและวิเคราะห์ข้อมูล โดยพรรณนาเนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า ศิลาจารึกทางพระพุทธศาสนาในสมัยทวารวดี ส่วนใหญ่มักใช้อักษรปัลลวะภาษาบาลีในการจารึก มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 12-13 พบได้ทั้งในภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ นิยมจารึกไว้บนแท่งศิลาและฐานธรรมจักรมีกวางหมอบประดับทั้งสองข้างเป็นสัญลักษณ์การแสดงปฐมเทศนาโปรดปัญจวัคคีย์ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี นอกจากนี้ คุณค่าศิลาจารึกทางพระพุทธศาสนาในสมัยทวารวดี ยังมีความสำคัญต่อสังคมไทยในหลายด้าน เช่น การได้รับรู้ข้อมูลที่สำคัญเกี่ยวกับประวัติศาสตร์การเมือง การปกครอง ศาสนา และเศรษฐกิจของชนชาติไทยรวมไปถึงศิลปะวัฒนธรรมท้องถิ่น ที่แสดงถึงเกียรติภูมิและความภาคภูมิใจของคนในท้องถิ่น ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นสถาปัตยกรรมที่สวยงาม นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งสืบทอดวัฒนธรรมและประเพณีในท้องถิ่นเพื่อเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ทางวัฒนธรรมและประวัติความเป็นมาเป็นต้น แถมยังช่วยส่งเสริมให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกด้วย ส่วนหลักธรรมที่ปรากฏในศิลาจารึกทางพระพุทธศาสนาในสมัยทวารวดีเน้นที่คาถาเย ธัมมาฯ ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของพระพุทธศาสนาที่อธิบายถึงหลักธรรมอันเป็นเหตุและผลช่วยให้คนเข้าใจตนเองและนำไปปฏิบัติตามหลักธรรมทางศาสนาเพื่อให้ประสบความสำเร็จในทุกด้านของชีวิต ดังนั้น คนทวารวดีโบราณจึงนิยมใช้ในการจารึก