การพัฒนาพิพิธภัณฑ์วัดศรีสุทธาวาสให้เป็นพลังเครือข่าย ชุมชนสร้างสรรค์ของเวียงป่าเป้า

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์ของบริบทสังคมที่เปลี่ยนแปลง และหาแนวทางที่เหมาะสมในการจัดการพัฒนาพิพิธภัณฑ์วัดศรีสุทธาวาสอย่างมีส่วนร่วมของชุมชน 2) สร้างพลังขับเคลื่อนเครือข่ายชุมชนสร้างสรรค์ของเวียงป่าเป้า โดยการเชื่อมโยงพิพิธภัณฑ์วัดศรีสุทธาวาสกับเครือข่ายชุมชนโบราณของเวียงป่าเป้าอีก 7 ชุมชน เพื่อให้เกิดความยั่งยืนด้านการศึกษาเรียนรู้ของชุมชนในอนาคต การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสานและแบบมีส่วนร่วมในรูปแบบกระบวนการร่วมสร้างสรรค์ระหว่างคนกับสถาปัตยกรรม โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้าง การสัมภาษณ์เชิงลึกร่วมกับการสังเกตุเป็นเครื่องมือในการวิจัย จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การแปลผลเชิงพรรณนา

          ผลการศึกษาพบว่า 1) สถานการณ์บริบทสังคมที่เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นของชุมชนเวียงป่าเป้ามีการเปลี่ยนแปลงเป็นระยะๆ โดยสาเหตุหลักเกิดจากการเข้ามาของคนนอกพื้นที่เพื่อมาลงทุนกับทรัพยากรทางการเกษตรเป็นส่วนใหญ่ ก่อให้เกิดการขาดความสมดุลทางแหล่งน้ำตามธรรมชาติในชุมชน ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของคนในชุมชน ซึ่งคนในชุมชนทราบถึงสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงและมีความพยายามอยากปรับเปลี่ยนให้ชุมชนกลับมาเป็นชุมชนที่เกื้อกูลกันเหมือนในอดีต โดยมีวัดศรีสุทธาวาสเป็นแหล่งรวมใจหลักของคนในชุมชนในการเป็นจุดเริ่มต้นพัฒนา ปรับปรุงชุมชนให้สามารถอยู่ได้ตามสถานการณ์ปัจจุบันและ สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่าเกื้อกูลอีกครั้ง โดยแนวทางที่เหมาะสมในการแก้ไขปัญหา คือ แนวทางการจัดการพัฒนาพิพิธภัณฑ์วัดศรีสุทธาวาสอย่างมีส่วนร่วมของชุมชน โดยอาศัยกระบวนการร่วมสร้างสรรค์ของคนในชุมชน สถาปัตยกรรม และธรรมชาติแวดล้อมด้วยรูปแบบแหล่งเรียนรู้พิพิธภัณฑ์มีชีวิต 2) การสร้างพลังเครือข่ายชุมชนสร้างสรรค์เป็นตัวขับเคลื่อนเวียงป่าเป้าเชื่อมโยงพิพิธภัณฑ์วัดศรีสุทธาวาสกับเครือข่ายชุมชนโบราณของเวียงป่าเป้าอีก 7 ชุมชน มีแนวคิดให้เด็กและเยาวชนคนรุ่นใหม่ในพื้นที่เป็นกำลังขับเคลื่อนหลัก โดยรวบรวมนำเสนอออกมาให้เห็นเป็นรูปประธรรมในลักษณะแผนผังการพัฒนาเพื่อให้คนในชุมชนได้เห็นภาพร่วมกันในทิศทางเดียวกัน ข้อค้นพบจากงานวิจัยนี้จะนำไปประยุกต์ใช้กับการพัฒนาพิพิธภัณฑ์ชุมชนอื่น ๆ ทั่วประเทศไทยต่อไป