พุทธวิธีการสอนเพื่อพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ของผู้เรียนในระดับมัธยมศึกษา

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “พุทธวิธีการสอนเพื่อพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนในระดับมัธยมศึกษา” มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาพฤติกรรมเชิงลบ ข้อบกพร่องหรือนิสัยที่ควรปรับปรุงของคนแต่ละจริต, เพื่อสร้างรูปแบบการสอนเชิงพุทธบูรณาการที่สอดคล้องกับลักษณะนิสัย หรือลักษณะการเรียนรู้ของผู้เรียนที่ตามแนวการสอนสมัยใหม่ และเพื่อนำเสนอผลวิเคราะห์คุณลักษณะที่ไม่พึงประสงค์ และการประยุกต์กับรูปแบบการสอนเชิงพุทธบูรณาการเข้ากับศาสตร์การสอนสมัยใหม่ 

            ศึกษาวิจัยโดยใช้การวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Method Research) โดยใช้ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพที่เก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างในโรงเรียนอุบลรัตนราชกัญญาราชวิทยาลัย กทม. โดยมีนักเรียน จำนวน ๕๐๐ คน และคณะครูจำนวน ๕ คน โดย เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามวัดบุคลิกภาพตามแนวคิดจริต ๖ กับจิตวิทยาซาเทียร์ มีลักษณะเป็นแบบสอบถามปลายปิด และแบบสัมภาษณ์ สถิติ ค่าความถี่ (Frequency) ค่าร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย (Mean) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เปรียบเทียบความแตกต่างโดยการทดสอบสมมติฐานเพื่ออธิบายความสัมพันธ์ระหว่างวิธีการสอนตามแนวทางพุทธวิธีการสอน (Correlations) ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้

            ๑.ผลการวิจัยด้านพฤติกรรมเชิงลบ ข้อบกพร่องหรือนิสัยที่ควรปรับปรุงของคนแต่ละจริตโดยใช้แบบทดสอบเพื่อวิเคราะห์และประเมินผล บ่งชี้ลักษณะ อาการ บุคลิกภาพ จากการวิเคราะห์พบว่า พฤติกรรมเชิงลบมีอยู่ในแต่ละบุคคลของคน ๖ จริต โดยที่หากบุคคลใดมีจริตนำที่โดดเด่น ก็มักจะมีพฤติกรรมเชิงลบที่ชัดเจน มีอัตตามาก ส่วนบุคคลใดที่มีจริตหลักกับจริตรอง ในอัตราไล่เลี่ยกัน ก็จะมีพฤติกรรมเชิงลบทั้ง ๒ จริตที่ไม่สุดโต่งชัดเจนมากนัก โดยในแต่ละจริต ยังมีพฤติกรรมเชิงลบที่ฝังลึกลงไปในระดับจิตใต้สำนึกตามโมเดลภูเขาน้ำแข็งของซาเทียร์ด้วย โดยมีความลุ่มลึกที่แตกต่างกันไป

            ๒.ผลการวิจัยด้านลักษณะการเรียนรู้ของผู้เรียนที่มีความแตกต่างกันตามแนวการสอนสมัยใหม่ จากการวิเคราะห์พบว่า รูปแบบการสอนเชิงพุทธบูรณาการคือการผสมผสานพุทธวิธีการสอนเข้ากับลักษณะการเรียนรู้หรือ Learning Type ของคน ๖ จริต มีความพอใจในการเรียนรู้ เปิดใจ รับฟังที่แตกต่างกันไปตามรสนิยม จะเห็นได้ว่าการสอนเชิงพุทธบูรณาการ สามารถออกแบบการสอนให้สอดคล้องกับปริมาณนักเรียนส่วนใหญ่ก่อนได้

            ๓.ผลการวิจัยด้านการนำเสนอผลวิเคราะห์คุณลักษณะที่ไม่พึงประสงค์ และการประยุกต์สอดคล้องกับรูปแบบการสอนเชิงพุทธบูรณาการเข้ากับศาสตร์การสอนสมัยใหม่ พบว่าโปรแกรมการวิเคราะห์ลักษณะนิสัยตามแนวคิดของจิตวิทยาซาเทียร์กับจริต ๖ มุ่งหวังเพื่อสะท้อนตัวตนด้านดีและข้อควรปรับปรุง เพื่อสร้างแบบแผนการพัฒนานิสัยและแนวทางการสอนที่เหมาะสม พัฒนาเป็นองค์ความรู้ใหม่เชิงพุทธบูรณาการและกิจกรรมรูปแบบใหม่ ซึ่งได้จากงานวิจัยนี้ คือ “HABITS โมเดล”